احادیث طبی (منشا، حجیت و گونه شناسی)

Abstract

بخش قابل توجهی از میراث حدیثی مسلمانان اعم از شیعه و اهل سنت را، احادیث مشهور به احادیث طبیه تشکیل می‌دهد که مشتمل بر سفارشها و دستورالعمل‌های پزشکی و امور مرتبط به بیماری و بیمار است و همچنان این احادیث نزد برخی از متدینین از اعتبار برخوردار بوده و اصرار بر به کارگیری آنها دارند. در حالی که مأموریت ذاتی معصومین(ع)، راهنمایی و هدایتگری در امور دینی است. ضمن این که عوارضی از به کارگیری برخی از این احادیث پیش آمده است. در این مقاله، به روش کتابخانه‌ای و با تجزیه و تحلیل و مقایسه و نقد داده‌ها، به این پرسشها جواب داده شود که جایگاه این نوع احادیث چیست؟ حجیت و اعتبار آنها به چه اندازه است؟ ضرورت به کارگیری آنها در عصر حاضر چیست؟ در کنار ذکر پاره‌ای از مباحث مقدماتی در باره منشإ و اعتبار این احادیث، همراه با بررسیهای نقد الحدیثی در باره دسته های گوناکون احادیث طبیه، ادّعای «شفاء من کلّ داء» که در روایات برای بعضی چیزها ذکر شده، مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته تا معلوم گردد که چنین تعبیری تا چه اندازه از ارزش علمی و پزشکی برخوردارست.بعنوان حاصل مقاله می توان گفت احادیث پزشکی هرچند عمدتاً از جانب معصومین صادر شده اما فاقد جنبه تشریعی و دینی، بلکه بازتاب تجربه فردی و دانش اکتسابی ایشان بوده و برخورد با آنها پس از احراز صحت انتساب به معصوم، بایستی نه به منزله حجت شرعی بلکه دانشی در کنار دانشها باشد که ممکن است با علم کاملتر جایگزین گردد. امید است نتایج این تحقیق، راهکار و قضاوت مناسبی نسبت به این میراث حدیثی به دست دهد.