بررسی و مقایسۀ تطبیقی میان هوش معنوی و عصمت نبوی در روان‌شناسی و قرآن و روایات

Abstract

امروزه روان‌شناسی دین در پرتو توجه و علاقۀ روان‌شناسان به ارتباط دین و معنویت توسعه پیدا کرده است. هوش معنوی، داشتن سطوح چندگانه آگاهی است و این سطوح بر رابطه ما با جهان مادی تأثیر می‌گذارد. هوش معنوی موضوعات ذهنی را با تکالیف بیرونی جهان واقعی ادغام کرده و دو عنصر کاربرد عینی و توانایی‌های هوش و معنویت را به صورت درهم‌تنیده بیان می‌کند. به‌عبارت دیگر، هوش معنوی عبارت است از ایجاد تحول در انگاره‌ها و بهره‌برداری از اندیشه‌ها و نگرش‌های نو در حل مسئله، ترمیم و سازگاری دو سویه خود با محیط، مطابق نظام ارزشی مقبول در جهت تعالی‌بخشی خود و محیط. از سویی در تفکر اسلامی با شخصیتی معنوی و متعالی مواجه‌ایم که از بالاترین سطح مصونیت و عصمتی برخوردار است که ‌می‌توان رابطة مؤلفه‌های هوش معنوی را با آن سنجید. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی با هدف بهره‌گیری از مفهوم هوش معنوی و تطبیق آن با ویژگی‌های پیامبر اکرم در قرآن به بررسی ابعاد هوش معنوی ایشان ‌می‌پردازد. این کار با بررسی مؤلفه‌های هوش معنوی در سه سطح، هوش معنوی در ارتباط با خدا و خود و دیگران؛ 4 مؤلفه در ارتباط با خداوند،4 مؤلفه در ارتباط با خود و 11مؤلفه در ارتباط با مردم صورت خواهد گرفت و با الهام از رهنمودهای قرآن کریم، مؤلفۀ علم لدنی و کشف و یقین که در روان‌شناسی به آن اشاره نشده و دلالت بر لطف الهی در مصون بودن پیامبر اکرم از هرگونه خطا و اشتباه دارد، تبیین خواهد شد.