تحلیل روایات نهی از احتجاج قرآنی با خوارج

Abstract

امیرالمومنین در هنگامه صفین و جریان حکمیت، با فرستادن ابن عباس به سوی خوارج، وی را از ، بر پایه روایت مشهوری با ایشان بوسیله قرآن نهی فرمود. در اوان کلام بنظر می رسد آن حضرت با این استدلال که قرآن ”محاجّه“ یا ”مخاصمه“ پذیرنده وجوه گوناگون و دارای معانی احتمالی چند گانه است، از تکیه بر قرآن در مخاصمه نهی فرموده و محاجه یا مخاصمه با کمک سنت نبوی را به عنوان راهکاری موثر فراروی ابن عباس قرار می دهد. مهمترین پرسش در اینجا آن است که با عنایت به تاکیدات قرآن و سنت نبوی بر لزوم مراجعه و تمسک به قرآن در همه احوال بخصوص در فتنه ها، چرا آن حضرت در هنگامه فتنه ای مانند صفین، از احتجاج به قران و تکیه بر آیات وحی در برابر موضعگیریهای خوارج نهی فرموده است؟ ، در این جستتتار با روش توصتتیفی-تحلیلی و در نگاهی تحقیقی مشتتخگ گردید؛ اولا نستتبت ارجاا از قرآن به ستتنت نبوی نستتبت رجوا ملال به مَمّلّحقحقیقت مجستتش هتتدهت استتت گویی پهنه آیات قرآن از قبیح مفهوم استتت و مفهوم نیز میتواند تأویلهای متعددی را پذیرا باهد اما سنت نبوی- صورت و تجسش به نسبت معنی و حقیقت- به عنوان مصداق وجود یافته و امکان تغییر و تبدّل در آن وجود ندارد و به قول امام راه گریزی از آن وجود ندارد. ثانیا امیرالمومنین در مقام نهی مطلق و همگانی از محاجّه با قرآن نبوده استتت و این نهی خاص، به خاطر ویژگیهای دستتتگاه فکری و نظام اخلاقی مخاطبان ویژه آن یعنی خوارج بوده است.