نگاهی بر حضانت مشترک بر مبنای مصالح عالیه کودک

Abstract

مسئله حضانت کودک پس از جدایی والدین، از موضوعاتی است که ارتباطی مستقیم با حقوق بنیادین کودک، به‌ویژه حق برخورداری از امنیت، ثبات و تداوم رابطه با هر دو والد دارد. الگوی سنتی حضانت انفرادی با وجود ریشه های فقهی و قانونی در نظام حقوقی ایران، در بسیاری از موارد، پاسخگوی نیازهای روانی، تربیتی و اجتماعی کودک در شرایط جدید نیست. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی، با تأکید بر اصل مصالح عالیه کودک به‌عنوان مبنای تفسیری در حقوق داخلی و بین‌المللی، به بررسی امکان‌پذیری پذیرش و اجرای الگوی حضانت مشترک در نظام حقوقی ایران می‌پردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که علی‌رغم پذیرش تدریجی مفهوم مصلحت کودک در قوانین و رویه‌های قضایی، خلأهای تقنینی، فقدان آیین‌نامه‌های اجرایی، و نبود نهادهای حمایتی و نظارتی، تحقق عملی حضانت مشترک را با چالش‌های جدی مواجه ساخته است. مطالعه تطبیقی با نظام‌های حقوقی پیشرو، به‌ویژه کشورهای اروپای شمالی، نشان می‌دهد که حضانت مشترک در بستر قانونی و فرهنگی مناسب، نه‌تنها با مصلحت کودک منافاتی ندارد، بلکه موجب ارتقای سلامت روانی، ثبات عاطفی و تداوم پیوندهای خانوادگی می‌شود. در نتیجه، اصلاح قانون حمایت خانواده، پیش‌بینی سازوکارهای حقوقی و اجرایی مناسب و نهادینه‌سازی فرهنگ مشارکتی در تربیت کودک، گامی ضروری در جهت تحقق منافع عالیه کودک در نظام حقوقی ایران به شمار می‌رود