مدلسازی فرسایش پذیری خاک در منطقۀ خور و بیابانک با استفاده از شاخص های دورسنجی

Abstract

فرسایش خاک توسط نیروی توأمان فرایندهای آب و باد سبب تخریب اراضی در سطحی گسترده میشود. بنابراین مدلسازی منطقهای فرسایشپذیری یکی از مناسبترین راهکارهای تخمین هدررفت خاک محسوب میگردد. لذا هدف از این پژوهش، تدوین یک مدل منطقهای فرسایشپذیری توسط روشهای آماری، از طریق رابطهسنجی بین پارامترهای فیزیکی خاک و شاخصهای دورسنجی در خور و بیابانک است. روش نمونهبرداری میدانی، از نوع ترانسکت خطی بوده و در امتداد آنها، 33 نمونه خاک از عمق 0 تا 50 سانتیمتر برداشت شد. با انتقال نمونهها به آزمایشگاه، میزان عناصر ماسه، رس، سیلت، کربن و مادۀ آلی اندازهگیری و سپس مقادیر فرسایشپذیری در قالب فاکتور K و شاخص SEI محاسبه شد. در مرحلۀ بعد، تصویر سنجندۀ OLI منطبق با زمان نمونهبرداری میدانی از پایگاه اینترنتی USGS اخذ و با اعمال توابع Clay، NDVI، GOSAVI، SAVI، TSAVI، NDSI، SCI و GSAVI، مقادیر شاخصهای مزبور استخراج گردید. درنهایت، با استفاده از آزمون پیرسون، همبستگی بین عناصر فیزیکی و فرسایشپذیری خاک با شاخصهای دورسنجی محاسبه و در پایان جهت مدلسازی SEI و K، از طریق رگرسیون ساده و چندگانه، مبادرت به رابطهسنجی بین پارامترهای مذکور گردید و از بین آنها مناسبترین مدلها باارزش رجحانی باالتر انتخاب شد. نتایج مدلسازی نمایانگر حداکثر ارتباط خطی SEI با شاخصهای SAVI، NDVI و TSAVI بهترتیب با ضریب تعیین ،0/69 0/66 و ،0/63 و رابطۀ خطی فاکتور K با شاخصهای NDSI، SAVI و SCI، بهترتیب با ضریب تعیین ،0/63 0/61 و 0/58 در سطح 99 درصد است. نتایج رگرسیون چندگانه نیز بیانگر باالترین ارتباط SEI و K با اجماع گروهی شاخصهای دورسنجی بهترتیب با ضریب تعیین 0/517 و 0/564 و خطای برآورد 0/0031144 و 0/0092369 در سطح 99 درصد است. بنابراین از طریق شاخصهای دورسنجی و مدلهای آماری تک متغیره و چندمتغیره، میتوان میزان فرسایشپذیری خاک را برآورد نمود که امکان تخمین سریع و نسبتاً دقیق مقادیر SEI و K را در منطقۀ خور و بیابانک فراهم میآورد.