تحلیل کیفی دلایل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه با رویکرد گرندد تئوری

Abstract

در سالهای اخیر موضوع انتخاب رشته برای دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم به دغدغه اصلی خانواده‌ها، نظام آموزش‌وپرورش و دانش‌آموزان تبدیل شده است. از این‌رو هدف اصلی این پژوهش، شناسایی دلایل مؤثر بر انتخاب رشته تحصیلی دانش‌آموزان است. ملاحظات نظری پژوهش بر اساس دیدگاه‌ جامعه‌شناسان و صاحب‌نظران تعلیم و تربیت تدوین شده است. این پژوهش به روش کیفی و رویکرد گراندد تئوری بوده است. روش نمونه‌گیری هدفمند و با راهبرد نمونه‌گیری نظری انجام شده و روش گرد‌آوری داده‌ها نیز مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته بوده که با 25 نفر از متخصصان انتخاب رشته و حوزه تعلیم و تربیت استان ایلام صورت گرفته ‌است. یافته‌ها متشکل از 49 کد مفهومی و ده مقوله اصلی شامل ترجیحات شغلی، علائق آموزشی، الگوپذیری از گروههای مرجع، هدایت تحصیلی، فشار والدین، استطاعت مالی، پنداشت از توانمندی شخصی، آینده‌نگری آموزشی، ارتقای سرمایه فرهنگی و عقبه فرهنگی است که پدیده اصلی پژوهش با توجه به مقولات شکل‌گرفته «پنداشت از انتخاب رشته به‌مثابه آفریننده سرمایه» نام‌گذاری شده ‌است. افراد از طریق جریان جامعه‌پذیری؛ باورها، ارزشها، هنجارها و مهارتهای زندگی و شغلی را در وجود خود درونی می‌سازند و هویتی متمایز در زندگی اجتماعی برای خویش رقم می‌زنند که نقش آموزش‌وپرورش در میان عاملان جامعه‌پذیری برجسته است. چون انتخاب رشته و تحصیل برای فرد نوعی سرمایه تلقی می­شود و با زندگی و هستی فرد سروکار دارد، بنابراین انتخاب رشته مناسب و ادامه تحصیل برای دانش‌آموزان مانند سرمایه‌ای است که در همه برهه‌های زندگی سبب تعالی و شکوفایی آنها می‌شود.