آسیب‌شناسی اعتماد اجتماعی در دیوان فیض کاشانی

Abstract

با مطالعه دقیق اشعار عرفانی ملا محسن فیض کاشانی، این نکته آشکار می‌شود که وی در کنار دقایق و ظرایف عرفانی، از تاریخ اجتماعی روزگار خود غافل نمانده است. در این میان، آسیب‌های انسانی و اجتماعی و جنبه‌های منفی شخصیت و رفتار انسانی، که زمینه‌ساز بی‌اعتمادی در روابط اجتماعی است، مورد توجه قرار گرفته است. از نظر فیض، عناصری چون جهل، عیب‌جویی، نفاق و شکاف گفتار و عمل، بدبینی، ریا و تظاهرگرایی، عدم وفاداری و صداقت، خودبینی، غرور، تفرقه‌جویی، دنیامداری و طعن دیگران از عوامل اساسی انحراف در شخصیت و بی‌اعتمادی در جامعه می‌گردند. هدف اصلی این مقاله، شناخت عناصر بی‌اعتمادی اجتماعی در دیوان فیض کاشانی است که در راستای آن، مؤلفه‌ها و عناصر فوق را بررسی کرده‌ایم.