ترسیم سناریوهای بدیل دگردیسی هویت شهر تهران با کاربست روش تحلیل لایه‌ای علی

Abstract

آسیب‌های ناشی از جهانی‌شدن و شهرنشینی شتابان هویت کلان‌شهرها را تحت تأثیر قرار داده است؛ لذا حفظ آن مسئله‌ای مهم در توسعه پایدار است. هدف این پژوهش بررسی تغییرات هویت تهران با روش کیفی آینده‌پژوهی (تحلیل لایه‌ای علی)، به‌منظور ساختارشکنی از مسئله هویت شهر و تدوین سناریوهای بدیل است. روش: جامعه آماری این پژوهش 14 نفر از متخصصان شهرسازی، معماری و جامعه‌شناس شهری هستند که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده و با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد مصاحبه قرار گرفته‌اند. به‌منظور سنجش پایایی و اعتبار، با اتکا به ادبیات موضوع و یافته‌ها، دستورالعمل مصاحبه و نمونه‌گیری نظری، یافته‌ها به 2 نفر از متخصصان ارائه شده و مورد تأمل قرار گرفت. سپس با تحلیل تم مصاحبه‌ها، نظرات آن‌ها در قالب 4 جدول لیتانی، علل سیستماتیک، گفتمان و جهان‌بینی، استعاره و اسطوره تبیین شد. یافته‌ها: یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد در لایه لیتانی مسئله مشهود «بحران هویت تهران» در چهار مقوله «آشفته، شهر تقابل‌ها، هویت سیال و بی‌روح»؛ در لایه علل سیستماتیک «جامعه کوتاه‌مدت، فضاهای سودازده، گردونه بی‌مهار، بلازه شدن»، در لایه گفتمان و جهان‌بینی «مدرنیسم توسعه‌نیافتگی، نئولیبرالیسم شهری، توسعه جهانی، فردگرایی» و در لایه چهارم «هر آنچه سخت و استوار است دود می‌شود و به هوا می‌رود، عریان شدگی فقر و غنا، در گردباد کلان‌شهر جهانی، شهر نسیان زده» مطرح هستند. نتیجه‌گیری: دو پیشران مدرنیسم توسعه‌نیافتگی و نئولیبرالیسم شهری، مبتنی بر اهمیت و غیرقطعی بودن انتخاب شدند و بر اساس آن 4 سناریو تدوین گردید که می‌تواند در فرایند مدیریت شهری مورد توجه قرار گیرد.