نقش شبکه اجتماعی اینستاگرام در بازتولید ارزشهای نئولیبرال در جامعه ایران: مطالعه ای فرا ترکیب

Abstract

زمینه و هدف: امروزه شبکههای اجتماعی مجازی به مثابه بخشی از فناوریهای قدرت نئولیبرالیسم، به مثابه فضایی در نظر گرفته میشوند که ارزشهـای جهـانبینی نئولیبرال در آنها تولید و بازتولید میشوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش شبکه اجتماعی اینستاگرام به مثابه فضایی برای بازتولید ارزشهای نئولیبرال صورت گرفته است. روش و دادهها: روش پژوهش حاضر از نوع فراترکیب بوده و برای تحلیل یافتهها از الگوی هفت مرحلهای سندلوسکی و باروسو استفاده شده است. با تکیه بر معیارهای روش فراترکیب، نتایج مطالعات گذشته که بین سالهای 1393 تا 1403 انجام شده، مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از کلیـدواژههای مـرتبط، از بـین 842 پـژوهش مرتبط با شبکه اجتماعی اینستاگرام، در نهایت 162 پژوهش با استفاده از معیارهای فراترکیب انتخاب شدند. به منظور بررسی کیفیـت و پایـایی یافتـهها، از شـاخص کاپـا استفاده شد، که نتایج آن حکایت از کیفیت مناسب یافتهها داشت. یافتهها: پس از رفت و برگشتهای مداوم و بررسی و ترکیب یافتههای اولیه این پژوهش در زمینههای فرعی، 11زمینه اصلی به دست آمد که به ترتیب فراوانی عبارتند از؛ شکاف ارزشی، هویت، شهرت، مدیریت بدن، سبک زندگی، مصرفگرایی، روانشناختی، تمایزطلبی، حریم و روابط شخصی، خانواده و نگرش دینی. بحث و نتیجهگیری: نتایج این پژوهش نشان داد که سیالیت اخلاقـی، دموکراتیزهشـدن شـهرت، سـلبریتیزهکردن بـدن، بازاندیشـی معرفتـی، خودشـیفتگی مجـازی، دیجیتالیشدن امر روزمره، بودنِ مصرفی، اقتصادمحورشدن خانواده، معنویت مجازی، ایدئولوژی پساحریم شخصی و فرسودگی اطلاعاتی از مهمتـرین مؤلفـههای ارزشـی جهانبینی نئولیبرال هستند که در فضای شبکه اجتماعی اینستاگرام در جامعه ایرانی بازتولید میشوند.