شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر افزایش مشارکت ایرانیان در پرداخت مالیات

Abstract

مقدمه: مشارکت عمومی مردم در امور اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یکی از شاخص‌های مهم توسعه در کشورهای توسعه‌یافته به‌شمار می‌رود. مشارکت عمومی مردم در پرداخت مالیات از شاخص‌های مهم توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. به‌همین‌دلیل ضرورت شناخت عوامل بروز و تشدید پرداخت یا فرار مالیاتی و تمهید و ارائه راهکارها و پیشنهادهای علمی ـ کاربردی امری اجتناب‌ناپذیر است؛ بنابراین، پژوهش حاضر تلاش خواهد کرد عوامل مؤثر بر افزایش مشارکت عمومی مردم در پرداخت مالیات در ایران را بررسی، شناسایی و رتبه‌بندی کند. روش: پژوهش حاضر کیفی از نوع مدل ساختاری تفسیری است. جامعه آماری شامل کارمندان اداره مالیات شهر تهران بوده و برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه و ماتریس محقق‌ساخته استفاده شده است. در روش مدلسازی ساختاری ـ تفسیری اطلاعات از افراد جامعه آماری دریافت و تحلیل می‌گردد. تمایل و توانایی مشارکت در پژوهش، تسلط نظری، تجربه عملی و قابلیت دسترسی از معیارهای انتخاب جامعه آماری بوده است. جامعه آماری این پژوهش کارمندان اداره مالیات شهر تهران هستند که 30 نفر از خبرگان این اداره بر اساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، 10 عامل تأثیرگذار در افزایش مشارکت عمومی مردم در پرداخت مالیات شناسایی گردید که شامل عوامل سیاسی، قانونی، آموزش و آگاهی‌بخشی، ویژگی جمعیتی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، مدیریتی و ویژگی‌های روان‌شناختی است. تحلیل روابط متغیرها به استخراج یک مدل چهار سطحی منجر گردید که عوامل سیاسی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی در سطح چهارم، عوامل قانونی در سطح سوم، عوامل آموزشی، عوامل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ویژگی روان‌شناختی در سطح دوم و عوامل سازمانی و مدیریتی در سطح اول قرار گرفته‌اند. عوامل سیاسی و جمعیت‌شناختی بیشترین و بالاترین اثرگذاری را بر گرایش به پرداخت مالیات دارند. بحث: نتایج پژوهش حاکیست شفافیت در مصرف مالیات توسط دولت با جلب اعتماد مؤدیان و بالارفتن اعتماد سیاسی، سبب افزایش گرایش افراد به پرداخت مالیات می‌گردد