رابطۀ گونه های دینداری و سرمایه اجتماعی(رویکرد نظری و تجربی در بین مردم شهرستان کاشان)

Abstract

در این مقاله سعی شده است تا رابطۀ گونه‌های متعدد دینداری با میزان سرمایۀ اجتماعی در شهرستان کاشان نشان داده شود. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که چه رابطه‌ای بین گونه‌های متفاوت دینداری و سرمایۀ اجتماعی وجود دارد. آنچه موجب توجه به این موضوع شده، تأکیدی است که در نظریات گوناگون، بر دین به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع سرمایۀ اجتماعی شده است. به طوری که در سال‌های اخیر با رشد مباحث مرتبط با سکولاریسم، به دین و تغییرات آن و همچنین پیامدهای آن تغییرات، توجه بیشتری شده است، هرچند « پیتر برگر» با بیان سکولارزدایی به ردّ نظریۀ سکولاریزاسیون پرداخته و حیطۀ فردی را تا حدودی، ایمن از تأثیر نیروهای سکولار کننده دانسته است، دغدغۀ اصلی این پژوهش شناخت پیامدهای احتمالی رانده شدن دین از عرصۀ اجتماعی است که در بسیاری از موارد با در نظر گرفتن نیرومندی دینداری در سطح فردی مورد بی‌اعتنایی قرار گرفته است. در این مقاله، تلاش شده است تا ضمن استفاده از چارچوب مفهومی «فوکویاما» و «پاتنام» و توجه به ابعاد سرمایۀ اجتماعی (اعتماد، انسجام و مشارکت)،­با روش پیمایش به بررسی رابطۀ گونه‌های شناخته شدۀ دینداری در جامعۀ مورد بررسی(غیر‌رسمی، فقهی‌سیاسی، مناسکی، تعهدی- تعلقی،کثرت‌گرا،ترکیبی، بی‌واسطه) و سرمایۀ اجتماعی پرداخته شود. جامعۀ آماری مورد بررسی در این تحقیق، مردم شهرستان کاشان بوده است که از طریق فرمول کوکران 383 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می‌دهند که گونه‌هایی از دینداری که دارای عناصر جمعی هستند (همانندگونه های فقهی - ‌سیاسی، مناسکی، تعهدی- تعلقی) با سرمایۀ اجتماعی رابطۀ مثبت دارند و موجب تقویت آن می‌گردند و گونه‌هایی از دینداری که عناصر فردی در آنها غالب است (همانند گونه­های غیر رسمی، بی واسطه) رابطۀ منفی با سرمایۀ اجتماعی دارند.