فراتحلیل مطالعات عوامل موثر بر سبک زندگی سلامت محور در ایران (از سال ۱۳۸۵ تا۱۳۹۸)

Abstract

سابقه و هدف: در چند دهه اخیر و با توجه به چرخش‌های نظری رخ داده در جامعه‌شناسی از مفهوم طبقه به سبک زندگی، سبک زندگی سلامت‌محور در کانون تمرکز پژوهش‌های اجتماعی قرار گرفته و به عنوان پدیده‌ای با دلالت‌های متکثر، رفتارهای فردی و جمعی مرتبط با سلامت را مطالعه می‌کند. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر با استفاده از روش فراتحلیل به دنبال سنجش عوامل موًثر بر سبک زندگی سلامت‌محور در جامعه ایران است و جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه پژوهش‌هایی است که پیرامون سلامت و سبک زندگی سلامت از سال 1385 تا پایان سال 1398 انجام شده است و از مجموع 65 پژوهش انجام شده، در نهایت 11 پژوهش به عنوان نمونه انتخاب شدند و بر اساس تحلیل های آماری نرم افزار CMA2 بررسی شده‌اند. نتایج: بر اساس یافته‌های حاصل از این مطالعه، متغیر پایگاه اقتصادی - اجتماعی با اندازه اثر 085/0 بیشترین میزان اثر را بر سبک زندگی سلامت داشته است و از میان متغیرهای سن، جنس و تحصیلات، اندازه اثر متغیر جنس با میزان 66/0 بیش از دو متغیر دیگر است. از میان متغیرهای اجتماعی اثرگذار بر سبک زندگی سلامت، تنها اندازه اثر سرمایه اجتماعی معنادار با مقدار 053/0 معنادار است. در بحث سوگیری انتشار، نتایج حاصل از نمودار قیفی و آزمون بگ و مزومدار نشان می‌دهد، غالب مطالعات انجام شده در سطح میانی قیف قراردارند و و برحسب آزمون بگ و مزومدار که درصد آن بزرگتر از 05/0 است که برای رد نتایج به دست آمده، نتایج آزمون N ایمن از خطا نشان می‌دهد، باید 131 مطالعه دیگر انجام شود تا در برآوردهای پژوهش فعلی، بتوان شک نمود. نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد از میان عوامل ساختاری گوناگون پایگاه اقتصادی - اجتماعی سرمایه اجتماعی و ابعاد آن بالاترین اثر را بر بهبودبخشی کیفیت سبک زندگی سلامت‌محور افراد دارد و از میان عوامل زمینه‌ای، جنس بیش از سایر متغیرها اثرگذار است.