فراتحلیل مطالعات دینداری و هویت ملی در ایران

Abstract

گستردگی و پراکندگی مطالعات با موضوع دین¬داری و هویت ملی، بررسی نظام¬مند تحقیقات علمی جهت ترسیم تصویری جامع از مطالعات صورت گرفته را بیش از پیش آشکار می¬کند و ضرورت استفاده از روش فراتحلیل را مضاعف می¬نماید. از این رو هدف این مقاله به کارگیری روش فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش¬های انجام شده در رابطه با دینداری و هویت ملی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه مقالات علمی و پژوهشی انجام شده در ایران در زمینه بررسی رابطه بین دینداری و هویت ملی از سال 1385 تا پایان سال 1395 تشکیل داده است. در کل تعداد 24 پژوهش یافت شد که جهت نمونه¬گیری، 10 پژوهش که شرایط و ملاک¬های انتخاب مانند داشتن ضریب همبستگی رابطه بین دو متغیر دینداری و هویت ملی، سطح معناداری و مشخص بودن حجم نمونه، را داشتند به عنوان انتخاب نهایی برگزیده شدند. تحقیقات منتخب به روش پیمایشی در جامعه¬های آماری مختلف به انجام رسیده¬اند. ابتدا عدم سوگیری انتشار و ناهمگنی اندازه اثر مورد تأیید قرار گرفت. سپس حساسیت اندازه اثر و ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل¬گری جامعه آماری با به کارگیری نرم¬افزار CMA مورد بررسی قرار گرفت. یافته¬ها حکایت از ضریب تأثیر 483/. دینداری بر هویت ملی دارد که این میزان تأثیر در حد متوسط ارزیابی می¬شود. همچنین با در نظر گرفتن متغیر تعدیل¬گر جامعه آماری، این ضریب برای دانش¬آموزان (نوجوانان) 497/. و برای جوانان 462/. ارزیابی شد، یعنی دین¬داری نوجوانان بیشتر از جوانان بر هویت ملی تأثیر می¬گذارد. در کل نتایج نشان می¬دهد که دینداری به عنوان متغیر مستقل بر هویت ملی به عنوان متغیر وابسته تأثیر متوسطی دارد؛ هرچند این میزان بین نوجوانان بیشتر از جوانان است.