مرور سیستماتیک و فراتحلیل مطالعات رابطه‌ی دین و شادی

Abstract

پژوهش حاضر با استفاده از روش فراتحلیل و مرور سیستماتیک سعی در ترکیب پژوهش‌ها و نتیجه‌گیری نهایی از مطالعات انجام شده پیرامون رابطه‌ی دین و شادی دارد. برای این منظور مقالات چاپ شده در نشریات علمی - پژوهشی و پایان‌نامه‌های دانشگاهی در سطح کارشناسی ارشد و دکترا که مرتبط با موضوع این مطالعه و مطابق با سایر معیارهای ورود تشخیص داده شدند وارد تحلیل شده و پس از غربال از میان 54 اثر مطابق با معیارهای خروج در نهایت 14 اثر حائز شرایط تحلیل نهایی گشتند در فرایند فراتحلیل در گام نخست، مفروضات نداشتن سوگیری انتشار و همگنی بررسی شدند. یافته‌ها بیان‌گر ناهمگنی اندازه‌ی اثر و نداشتن سوگیری انتشار مطالعات بررسی شده بودند. در مرحله‌ی دوم، ضریب اندازه‌ی اثر تصادفی با توجه به ناهمگن بودن مطالعات و نقش تعدیل چهار متغیر با به کارگیری نسخه‌ی دوم نرم‌افزار CMA ارزیابی شد. یافته‌ها نشان دادند اندازه‌ی اثر ترکیبی رابطه‌ی دین و شادی معادل 311/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، در حدی متوسط ارزیابی می شود . همچنین، «زمان انجام تحقیقات»، «مکان آنها»، « جامعه‌ی آماری»، «فیلد مطالعاتی محققان»، متغیرهای تعدیل‌گر در نظر گرفته شد و ضریب اثر برای طبقات آنها به این قرار محاسبه شد : اندازه‌ی اثر ترکیبی تحقیقاتی که قبل از سال 95 به مطالعه پرداخته بودند 455/0 بود و بعد از سال 95 ضریب اندازه‌ی اثر مطالعات 342/0 بود. همچنین، ضریب اثر ترکیبی برای مطالعاتی که در مناطق مرکزی ایران انجام شده بودند 415/0 و برای سایر مناطق 315/0 محاسبه شد. همچنین، ضریب اندازه‌ی اثر ترکیبی مطالعاتی که حوزه‌ی‌ مطالعاتی آن‌ها جامعه‌شناسی است کمتر از سایر رشته‌ها برآورد شده است. این تفاوت مطابق با انتظارات نظری است . در مجموع، نتایج نشان دادند دین با تعدیل‌گری متغیرهای چهارگانه‌ی فوق تأثیر متفاوتی بر شادی دارد. در نهایت برای بهبود این رابطه راهکارهایی برخاسته از نتایج این مطالعه ارائه گردید.