بررسی و تحلیل مفهوم محکم و متشابه در تفسیر الفرقانی فی التفسیر القرآن بالقرآن و السنه
معصومه احمدیان مرقی-۱۳۹۶/۶/۲۶
قرآن وحی الهی در قالب زبان بشری است، وقتی معارف عالی فرا‌تر از جهانی که بشر در آن زندگی می‌کند، در قالب الفاظ متداول انسانی ریخته می‌شود، مراد برخی عبارتها چندان روشن و گویا نیست از این عبارت‌های ناآشنا در علوم قرآن به آیات متشابه نام برده می‌شود، نگاه قالب تفسیری برای فهم متشابهات ارجاع این آیات به آیات محکم است، مراد از آیات محکم آیاتی است که مدلول و مراد آن‌ها برای مخاطب روشن است ولی الفاظ آیات متشابه هرچند در دلالت واضح ولی در بیان مدلول حقیقی وضوح الفاظ محکم را ندارند.
مفسران در تعریف و نحوه‌ی ارجاع متشابهات به محکمات دید‌گاه یکدستی ندارند.
آنچه در این پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد معیار‌های بازشناسی محکم و متشابه از نگاه مفسر «الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنّه» و چگونگی ارجاع متشابهات به محکمات و دلائل مفسر در نسبی بودن معنای محکم و متشابه است.
روش ما در این پژوهش کتابخانه‌ای به ویژه مطالعه‌ی آثار آیت الله صادقی بوده است. البته از مصاحبه‌های ایشان و سخنرانی‌های به جا مانده در باب محکم و متشابه نیز استفاده کرده‌ایم.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که صادقی تهرانی متشابه و محکم بودن آیات را نسبی و تشابه در متشابهات را تشابه دلالی نمی داند بلکه تشابه را مدلولی می داند، او فلسفه‌ی متشابه بودن آیات را، محدودیت الفاظ از یک سو و عالی بودن و فرا‌تر بودن محتوای پیام الهی می‌داند.
واژگان کلیدی: قرآن، محکم و متشابه، صادقی تهرانی، الفرقان