بررسی مفهومی و مصداقی کلمات اضداد در تفسیر کشاف
اعظم معینی
ازجمله مباحث مهم علوم قرآنی، مبحث اشتراک لفظی است. اشتراک لفظی یا چند معنایی در ادبیات عرب هنگامی به کار می رود که یک واژه شامل دو یا چند معنا باشد؛ هنگامی که این چندمعنایی به حد تقابل برسد، عنوان «واژگان اضداد» برای آنها مطرح می شود. از آنجا که دیدگاه و نظریات لغویان و مفسران در زمینه وجود واژگان اضداد و فراوانی و کاربرد آن، بسیار متفاوت است، دامنهای که هر کدام در این زمینه مشخص کردهاند از چند مورد انگشت شمار تا چند صد لغت متغیر است. یکی از این مفسران بزرگ «علامه زمخشری» است که تفسیر وی با عنوان «الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل»، از جامع‌ترین و مهمترین تفاسیر قرآن در قرن ششم ه.ق می باشد. در این پژوهش آن دسته از کلمات اضداد در زبان عرب را که لغویان و مفسران بر اضداد بودن آنها اتفاقنظر دارند و در قرآن بهکار رفته است، از تفسیر زمخشری استخراج می شود، تا پس از یافتن فراوانی اضداد در تفسیر «الکشاف» دیدگاه مفسر را در مفهوم اضداد و مصداق آنها در قرآن بررسی کنیم.
کلید واژه ها: کلمات اضداد، مشترک لفظی(چند معنایی)، مفهوم و مصداق ، زمخشری، تفسیر الکشاف