جایگاه اهل بیت(ع) و روایات ایشان در تفسیر بحرالعلوم
بهنانه صادق پور
سمرقندی یکی از علمای حنفی مذهب اهل سنت و جماعت است. او در قرن چهارم هجری میزیسته و آثار فراوانی از خود به جا گذاشته است. یکی از مهمترین آثار وی، تفسیر بحرالعلوم است که روش تفسیری غالب در آن، روایی است.
سمرقندی در تفسیرش به چه میزان از اهلبیت: یا در باب ایشان روایت نقل کرده است، دیدگاه سمرقندی نسبت به جایگاه اهل بیت: چگونه است و احادیث فقهی و غیر فقهی که نقل کرده است، تا چه حد با دیدگاه عمومی اهل سنت و یا با معتقدات کلامی حنفی مذهبان سازگار است، پرسشهایی است که پاسخ آن، در این پژوهش جستجو میشود.
حاصل پژوهش نگارنده، بر پایه روش توصیفی و کتابخانه ای، این است که مفسر در فضایل و توصیف حضرت علی و در مواردی بسیار محدود در وصف حضرت زهرا و حسنین روایاتی نقل کرده است. برخی از این روایات، سخنان پیامبر اکرم است که حضرت علی آنها را نقل نموده و پارهای از آنها، سخنان خود امیرالمؤمنین است. همچنین سخنانی که در فضایل اهلبیت: نقل کرده است، گاهی مشترک بین حضرت علی و دیگران، گاه در باب اهلبیت: و گاه منحصر به حضرت علی است.
موضوع و کارکرد اکثر این روایات، ایضاح مفهومی، بیان مصداق و در درجهی بعد ترسیم فضای نزول است. همچنین فضای کلی روایات استخراج شده، نشان میدهد مفسر احادیث را طبق معتقدات اهل سنت و مذهب حنفی گزینش کرده است.
کلمات کلیدی: تفسیر، بحرالعلوم، سمرقندی، اهلبیت:، مذهب حنفی.