ارزیابی آلودگی رسوبات به عناصر سنگین با استفاده از داده‌های ژئوشیمیایی و شاخص‌های آلودگی (مطالعه موردی: حوضه عراقی در شهرستان اسفراین)

چکیده مقاله

فلزات سنگین بر اثر فعالیتهای مختلفی می‌توانند در محیط انتشار یافته و سلامتی افراد جامعه را به خطر اندازد. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر به بررسی آلودگی رسوبات حوضه آبریز عراقی به عناصر سنگین پرداخته است. بدین منظور 24 نمونه رسوب برداشت و غلظت 11 عنصر سنگین شامل As،Cd ،Co ، Cr ،Cu ، Fe، Mo، Ni ، Pb، V و Al مورد بررسی و برای سنجش آلودگی از شاخص‌های آلودگی استفاده گردید. بر اساس محاسبه شاخص غنی‌شدگی و بر اساس تقسیمبندی چن (2007) عناصر مولیبدن( با میانگین 91/0)، مس( با میانگین 92/0) و آهن( با میانگین 96/0) در زمره عناصر بدون غنی‌شدگی( کمتر از 1) و عناصر سرب، کادمیوم، کروم، آرسنیک، نیکل، کبالت و وانادیوم در محدوده غنی‌شدگی اندکی در منطقه قرار دارند. بر اساس این شاخص و شاخص درصد عوامل انسان‌زاد یا ضریب آنتروپوژنیک منشاء همه عناصر موردمطالعه در منطقه لیتوژنیک بوده که بر اثر هوازدگی و فرسایش واحدهای سنگی منطقه به وجود آمده است. نتایج حاصل از بررسی ضریب آلودگی، شاخص درجه آلودگی اصلاح‌شده، ضریب بار آلودگی و زمین انباشتگی نشان داد نمونه‌های رسوب در حوضه مورد مطالعه آلودگی خاصی را نشان نداده و در طبقه بدون آلودگی قرار گرفتند. میانگین ضریب شاخص ریسک اکولوژیک و ریسک اکولوژیک اصلاح‌شده به ترتیب برابر 38/50 و 07/114 بدست آمده که بر اساس طبقه‌بندی هاکانسون وضعیت ریسک اکولوژیک و ریسک اکولوژیک اصلاح‌شده رسوبات منطقه مورد مطالعه به عناصر سنگین، کم می‌باشد.