آموزۀ اضطرارگرائی و نقش آن در مدیریت بحران‌های کرونایی؛ با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

Abstract

اگرچه امروزه به این ادعا که «در عصر حق‌ زندگی می‌کنیم» با دیدۀ تردید نگریسته شده و ضرورت حفظ «نظم عمومی» و پیشگیری از اقدامات مغایر با آن جایگاهی رفیع یافته است، همچنان خطر تمسک به آموزۀ «اضطرارگرائی» به‌منظور توجیه «قدرت» به‌جای «اقتدار» از یک‌سو و نیز نارسایی و ناکارآمدی آن در عرصۀ عمل و به‌ویژه در بحبوحۀ بحران‌های بشری از جمله «همه‌گیری کرونا» و مآلاً بایسته‌های «مدیریت بحرانِ» ناشی از آن از سوی دیگر قابل ملاحظه بوده و از این‌رو، اهمیت توجیه اصل‌بودن اضطرارگرائی به‌جای ایدۀ «حق چون برگ برنده» را دوچندان نموده است. رویکرد این پژوهش از نوع میان‌رشته‌ایِ حقوقی _ مدیریتی، شیوۀ گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و روش تجزیه و تحلیل داده‌ها از نوع کیفی و توصیفی _ تحلیلی می‌باشد. بر این اساس، پرسش اصلی در این مقاله آن است که آموزۀ اضطرارگرائیِ حاکم بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چه نقشی در تنظیم و فائق‌آمدن بر اَبَربحران‌های بشر معاصر و به‌طور خاص همه‌گیری کرونا داشته است؟ نتایج مقاله نشان می‌دهد تفوق آموزۀ اضطرارگرائی بر حق‌مداری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر خلاف رویکرد تطبیقی، نه‌تنها تأثیری در مدیریت یا تقلیل نتایج زیان‌بار چنین بحران‌هایی نداشته، بلکه موجب تشدید آشفتگی در صلاحیت‌ها بوده و بر این اساس، لزوم بازشناسی و مآلاً بازنگری در آن ناگریز و ناگزیر می‌نماید.