طراحی نظام عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات و عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی با رویکرد فراترکیب

Abstract

کتابخانه‌های دانشگاهی سازمان‌های خدماتی هستند که رسالت اصلی آنها پیوند جامعة دانشگاهی با دانش و اطلاعات از طریق ارائۀ خدمات کارآمد است. کیفیت خدمات سازوکاری را فراهم می‌کند تا اطمینان حاصل کنیم که کتابخانه رسالت خود را به خوبی انجام داده است. با پیدایش خدمات الکترونیکی و دیجیتالی فناوری ‌محور و ضرورت فراگیری مهارت‌های وابسته، کیفیت خدمات و عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی شکل متفاوتی به خود گرفته‌اند. لذا برای درک صحیح‌تر از وضعیت کتابخانه‌های دانشگاهی، شناسایی و ارتقاء خدماتی که مستلزم توجه بیشتری است، به معیارهای جامع‌تری نیاز است. این پژوهش، با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت خدمات و عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی، با استفاده از روش فراترکیب تعداد 311 مقالۀ نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعات علمی داخلی و در بازه زمانی 1380 تا 1401 با موضوع کیفیت خدمات و عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. از بین 59 مقاله منتخب، پنج معیار مهم و مؤثر بر کیفیت، استخراج و در قالب الگویی نظام‌مند جمع‌بندی و ارائه شده است. نتایج این پژوهش عوامل نیروی انسانی، منابع و خدمات اطلاعاتی، تسهیلات، مدیریت اجرایی و منابع مالی را در ارتقاء کیفیت خدمات و اثربخشی عملکرد کتابخانه‌های دانشگاهی مؤثر می‌داند. هم‌چنین بررسی‌ها نشان می‌دهد در زمینۀ تأثیر مؤلفه‌ها و توانایی‌های مدیریتی بر کیفیت و اثربخشی عملکرد و نیز تأثیر منابع مالی و تأمین اعتبار در ارتقاء عملکرد و موفقیت کتابخانه‌های دانشگاهی در تحقق اهداف و رسالتشان، پژوهش‌های چندانی انجام نشده است.