بررسی پویایی تامین خدمات اکوسیستم حوضه دریاچه ارومیه در شرایط تغییر کاربری و پوشش سطح زمین

Abstract

دریاچه ارومیه درحال تجربه تخریب شدید زیست محیطی است که به طور عمده با کاهش مساحت دریاچه و سطح آب آن مشخص میشود. این مسئله عمدتاً به تغییرات کاربری اراضی و پوشش سطح زمین، توسعه و تشدید فعالیت بخش کشاورزی مرتبط میشود. با توجه به اینکه تغییرات کاربری زمین از مهم ترین فاکتورهای تغییر در این سیستم است، در این مطالعه تغییرات و انتقاالت بین کالسهای مختلف کاربری زمین و تأثیر آن بر تغییرات کاالها و خدمات اکوسیستم در حوضه دریاچه ارومیه با استفاده از ماتریکس ارزیابی خدمات اکوسیستم بر اساس رویکرد مشاوره افراد متخصص و خبره مورد توجه قرار گرفته است. نتایج نشان دهنده کاهش مساحت دریاچه )%50 )از میزان 30/4946 در 1987 به حدود 87/2147 کیلومتر مربع در سال 2016 میباشد . که این مسئله در اثر تبدیل و توسعه مساحت زمینهای کشاورزی به حدود دو برابر و افزایش حدود 43/1538 کیلومترمربع نسبت به مساحت سال 1987 می باشد. همچنین افزایش وسعت زمینهای بایر و نواحی شهری بین بازه های زمانی یاد شده قابل توجه می باشد. در شرایط یاد شده علیرغم افزایش تأمین خدمات اکوسیستم چون محصوالت کشاورزی به میزان دو برابر نسبت و تامین آب به میزان 5/1 برابر بین سال های 2016-1987 ،تأمین دیگر خدمات اکوسیستم بهصورت ثابت بوده و یا با کاهش مواجه شده است. با توجه به بررسی Hotspot های مکانی بدست آمده در حوزه دریاچه، کاالها و خدمات خدمات تنظیمی و فرهنگی اکوسیستم، همچنین تنوع زیستی عمدتاً در حاشیه دریاچه کاهش داشته است، در حالی که خدمات تولیدی اکوسیستم در طول رودخانههای بزرگ و نزدیک به شهرها افزایش یافته است. در همین راستا، درک و بررسی علل و اثرات این فرآیندها در یک اکوسیستم طبیعی به حفاظت چشم اندازهای با ارزش از طریق ابزارهای برنامهریزی مکانی مخصوصا در اکوسیستمهای حساس و شکننده کمک شایانی خواهد نمود