برآورد سرعت آستانه فرسایش بادی با استفاده از دستگاه تونل بادی در کانون‌های گردوغبار استان خوزستان (مطالعه موردی : ماهشهر، امیدیه، هندیجان)

Abstract

گردوغبار یکی از مخاطرات طبیعی است که عمدتا در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان رخ می‌دهد و به همین دلیل یکی از چالش‌های اصلی کشور ایران به‌خصوص در جنوب غرب کشور (به‌ویژه استان خوزستان) به‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش برآورد سرعت آستانه‌ فرسایش و میزان فرسایش پذیری خاک در کانون‌های ماهشهر، امیدیه و هندیجان با استفاده از دستگاه تونل بادی است. به‌این منظور در کانون‌های مطالعاتی ذکر شده، 32 نقطه و سپس با میانگین گرفتن از هر واحد اراضی در نهایت ده نقطه انتخاب شد و به‌عنوان نمونه خاک سطحی برداشت و سپس به آزمایشگاه تونل باد منتقل شد. سپس سرعت آستانه فرسایش و همچنین میزان فرسایش‌پذیری خاک در سرعت های 15، 20، 25 و30 متربرثانیه در طول مدت دو دقیقه اندازه‌گیری شد. نتایج برآورد آستانه‌ فرسایش بادی در منطقه‌ مورد مطالعه نشـان داد سرعت آستانه فرسایش بادی در محدوده 6 -17 متربرثانیه و مجموع میزان بادبردگی 36/0 تا 86/21 کیلوگرم بر متر مربع بر دقیقه متغیر است. کمترین سرعت آستانه در دشت‌های رسوبی جراحی-ماهشهر واقع در شمال غرب کانون قرار دارد و بیشترین میزان بادبردگی و فرسایش نیز در آبرفت‌ها و مخروط افکنه‌های بادبزنی شکل تاقدیس هندیجان واقع در جنوب شرق کانون می‌باشد. بیشترین سرعت آستانه فرسایش بادی و کمترین میزان بادبردگی در دشت رسوبی جراحی-امیدیه در قسمت‌های شمالی کانون خوزستان قرار داشت که نشان دهنده‎‌ مقاومت بالاتر و حساسیت کمتر آن نسبت به بقیه قسمت‌های کانون می‌باشد. همچنین با توجه به نتایج آزمایشات دانه‌بندی مطابق نظریه چیپل میزان فرسایش‌پذیری تمامی نمونه‌های جمع‌آوری شده از کانون‌های‌ ریزگرد ماهشهر، امیدیه و هندیجان زیاد است و همه نمونه‌ها حساس به فرسایش بادی هستند.