بررسی آماری سریهای زمانی مشاهده شده در برخی ایستگاههای هیدرومتری حوضه آبریز زاینده رود از دیدگاه توصیفی

Abstract

آبدهی رودخانه یکی از مهمترین داده‌های ورودی حوزه آبخیز، برای استفاده در مدل‌های هیدرولوژیکی می‌باشد. همچنین بارش به عنوان مهمترین منبع تغذیه ورودی حوزه آبخیز، از متغیرهای بسیار تأثیرگذار در مدیریت منابع آب محسوب می‌شود و نقش مهمی در امور مرتبط با مهندسی آب از جمله‌ برنامه‌های انتقال آب بین حوضه‌ای، ساخت سد و غیره در هر حوزه آبخیز ایفا می‌کند. بررسی روند تغییرات منابع آب در حوضه‌ها مستلزم مطالعه این روند در مقیاس‌های زمانی مختلف می‌باشد. در صورتی که بتوان روندهای مشاهده‌ شده در دوره‌های آماری بلند را طبق یک مدل ریاضی مدل کرد، می‌توان نقاط بحرانی و فاصله زمانی مورد انتظار تا رخداد آن‌ها با استفاده از این‌ مدل‌ها پیش‌بینی نمود. از بین همه روندها، آنهایی که به‌طور اکید صعودی یا نزولی هستند از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. در صورت تشخیص چنین روندهای نگران کننده‌ای، می‌توان با تغییر نگرش فعلی از رخداد مخاطراتی جلوگیری کرد که در صورت ادامه رفتار‌، کنش‌، تصمیم و سیاست‌های فعلی در آینده نزدیک به آن دچار خواهیم شد. هدف این مقاله، تحلیل توصیفی روند طولانی مدت متغیرهای اقلیمی در برخی ایستگاه‌های هیدرومتری حوزه آبخیز زاینده‌رود در مقیاس‌های زمانی روزانه، ماهیانه و سالانه است. به‌همین منظور، یک تصویر کلی از روند تغییرات سری زمانی برخی متغیرهای مورد علاقه مانند میزان بارش ارائه شده است. همچنین روند تغییرات سالانه تراز مخزن سد زایند‌رود در سال‌های مختلف با استفاده از آزمون من-کندال و آزمون شیب سن بررسی شده است. نتیجه اعمال این آزمون‌های ناپارامتری، که برای کشف روندهای یکنوا طراحی شده‌اند، بر روی سری زمانی میانگین سالانه تراز مخزن سد زاینده‌رود نشان می‌دهد روند طولانی مدت سطح تراز سد، کاهشی است و آن‌ را می‌توان به خوبی با یک خط با شیب منفی تقریب زد.