بررسی کیفیت آبخوان دشت کاشان با استفاده از تحلیلهای هیدروژئوشیمی

Abstract

آب‌زیرزمینی اصلی‌ترین منبع تأمین آب جهت مصارف مختلف در دشت کاشان است. بنابراین، بررسی و شناسایی عوامل طبیعی و انسانی مؤثر بر کیفیت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این تحقیق کیفیت آب‌زیرزمینی دشت کاشان بر پایه تحلیل‌های هیدروژئوشیمی و شاخص اشباع شدگی آب نسبت به کانی‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز شیمیایی پارامترهای کیفی آب در 18 نقطه نمونه‌برداری نشان داد که ترتیب غالب کاتیونها در آبخوان کاشان Na+> Ca2+>Mg2+>K+ و آنیونها Cl->SO42-> HCO3- است. تیپ غالب آب در 55% از نقاط نمونه‌برداری بر پایه نمودار چودا Na-K-Cl-SO4 شناسایی شد که دلیل آن بالا آمدگی آب شور از لایه‌های زیرین به دلیل پمپاژ بی رویه در بخش های مرکزی دشت و انحلال شیمیایی سازندهای رسی- نمکی در بخش شرقی دشت بود. در 38% از نمونه ها، تیپ آب Ca-Mg-SO4 یا Ca-Mg-Cl بود که با توجه به ناچیز بودن ژیپس در محدوده مطالعاتی، منشأ آن می‌تواند کودهای شیمیایی مورد استفاده در اراضی کشاورزی منطقه باشد. با توجه به نتایج محاسبات شاخص اشباع، آب‌زیرزمینی در محدوده مطالعاتی نسبت به کانی‌های کلسیت و دولومیت در حالت فوق اشباع و نسبت به هالیت، ژیپس، انیدرید و سیلویت در حالت تحت اشباع قرار داشت. نتایج نمودارهای ترکیبی بررسی کیفیت آب نشان داد که تبادل یونی و ترسیب شیمیایی کلسیت و دولومیت و انحلال هالیت عامل اصلی کنترل کننده کیفیت آب‌زیرزمینی در محدوده مطالعاتی است. نسبت‌های یونی، تأثیر پدیده تبخیر از سطح آبخوان و انحلال ژیپس بر کیفیت آب‌زیرزمینی را در منطقه نشان نداد. انحلال کربنات در اثر تبادل یونی معکوس در بخش‌های محدودی از منطقه مشاهده شد.