اقبالیه کاشان؛ شواهد باستان‌شناسی از پهنۀ فرهنگی دشت کاشان

Abstract

دشت کاشان یکی از مناطق مهم فلات مرکزی ایران از نظر سوابق ارزشمند تاریخی است. بر اساس بررسی‌های موردی و کاوش‌هایی که طی هشتاد سال اخیر در این منطقه به انجام رسیده، دوره‌هایی از دورۀ پارینه‌سنگی تا دوران اسلامی در قسمت‌های مختلف این محدودۀ جرافیایی شناسایی شده است؛ با وجود این، برنامه‌های پژوهشی باستان‌شناسی انجام‌شده اعم از کاوش و بررسی سهم چشمگیری ندارند و در وهلۀ نخست، اجرای برنامه‌ای برای بررسی دقیق و جامع باستان‌شناسی برای شناخت هرچه بیشتر وضعیت باستان‌شناختی آن ضروری است. برنامۀ گمانه‌زنی در محدودۀ اقبالیه، واقع در شمال غربی کاشان، یکی از فعالیت‌های صورت‌گرفته در چند سال اخیر است که یافته‌های باستان‌شناسی شناسایی‌شدۀ آن شامل دوره‌های مختلف پیش از تاریخ، هزارۀ چهارم پیش از میلاد، دورۀ آهن، دوران تاریخی و دوره‌های مختلف اسلامی تا عصر حاضر است. در این مقاله بر آنیم به پرسش‌هایی نظیر ماهیت و چیستی و وضعیت باستان‌شناختی محدودۀ اقبالیه و یافته‌های حاصل از کاوش، همچنین دلیل پراکنش یافته‌ها و گسیختگی و آشفتگی نهشته‌ها پاسخی درخور ارائه دهیم. شواهد باستان‌شناسی حکایت از آن دارند که زمین‌های محدودۀ اقبالیه با توجه به موقعیت پست خود، همواره محلی برای ته‌نشست سیلاب‌های فصلی بخش‌های بالادست دشت کاشان است که مواد فرهنگی را نیز در بر می‌گیرد.