مطالعه و بررسی سفال‌های ساسانی محوطه باستانی ویگل( آران و بیدگل)

Abstract

محوطه باستا نی وی گل یکی از بزرگ ترین محوطه‌ های تاریخی- اسلامی استان اصفهان با مساحتی حدود 450 هکتار است. در این محوطه علاوه بر وجود ساختارهایی غیرمنقول مانند سازه‌های معماری، حجم قابل توجهی از سفال نیز به چشم می‌ خورد. پژوهش حاضر ضمن آگاهی از اهمیت محوطه‌ و داده‌ های سفالی آن به ویژه در قرن های اولیه و میانه‌ی اسلامی، تنها بررسی سفال‌ های ساسانی این محوطه را در دستور کار خود دارد. بر این اساس، در وهله‌ ی نخست این سوال مطرح می‌ گردد که وضعیت گونه‌شناسی و طبقه‌ بندی سفال‌ های ساسانی محوطه‌ی وی گل چگونه است و تا چه حد می‌ توان اشکال سفالی آن را با سایر محوطه‌ های ساسانی مقایسه کرد؟ هم چنین تنوع تزئینات به کار رفته در سفال‌ های این محوطه چگونه است؟ بدین منظور از مجموع کل سفال- های جمع‌آوری شده در بررسی روشمند و شبکه‌ بندی محوطه در سال 1386، تعداد 98 قطعه از سفال‌های ساسانیِ ویگل در راستای پاسخ به سوالات فوق انتخاب و مورد مطالعه دقیق قرار گرفت. روش پژوهش این نوشتار نیز توصیفی-تحلیلی است. بدین ترتیب، ابتدا توضیحاتی در مورد محوطه داده شده و سپس گونه-شناسی، طبقه‌بندی و گاهنگاری آورده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که داده‌های مذکور تنها شامل گونه‌ی ساده و بدون لعاب می‌شود. از لحاظ شکلی، این سفال‌ها شامل انواع کاسه، تغار، کوزه، خمره، دیگچه، ظروف مسطح، درپوش، ظروف آبریز و دسته‌دار می‌شود که با سایر محوطه‌های ساسانی غرب، شمال شرق، جنوب و مرکز فلات ایران قابل مقایسه است. از نظر تزئینات نیز سفال‌های این محوطه نمونه‌های متنوعی مانند انواع تزئین کنده، افزوده، فشاری، طنابی و ترکیبی را نشان می‌دهد. با این حال آنچه در تزئینات سفال-های ساسانی وی گل بسیار قابل توجه است، تنوع نقوشِ تزئینی استامپی (مهری) است که نشانگر متداول بودن یک سنت بومی و محلی در ایجاد اینگونه از نقوش است.