چشم¬انداز روستا و فعالیت¬های کشاورزی در مرکز شاهنشاهی هخامنشی با تکیه بر گل¬نبشته¬های اداری تخت جمشید

Abstract

درباره¬ی روستا و روستانشینی در شاهنشاهی هخامنشی تاکنون پژوهش چندانی انجام نشده، درنتیجه بخشی از جنبه¬های مختلف فعالیت¬های اقتصادی در این دوره نامشخص مانده است. منابع تاریخی کلاسیک نکات پراکنده اما دارای اهمیت در این باره در اختیار می¬گذارند، با این وجود نمی¬توان تحلیل جامعی را درباره ساختارها و مکانیزم فعالیت¬های کشاورزی، باغداری و دامداری بر پایه آنها بنا نهاد. متأسفانه استقرارهای روستایی نیز کمتر هدف کاوش¬های باستان¬شناسی قرار گرفته است. با این حال، در این باره ده¬ها هزار سند متعلق به بایگانی¬های اداری هخامنشی به صورت مستقیم و غیرمستقیم اطلاعات بسیار ارزشمندی ارائه می¬دهند. یکی از مهمترین بایگانی¬های این دوره، بایگانی باروی تخت جمشید مربوط به دوره پادشاهی داریوش اول (486 -522 ق.م) در مرکز شاهنشاهی هخامنشی است. بخشی از داده¬های این بایگانی مربوط به مدیریت امور تولید، ذخیره¬سازی، توزیع و بازپخش محصولات کشاورزی و دامی در پارس برای مصارف مختلف است. پژوهش حاضر به بررسی وضعیت روستاها و فعالیت¬های کشاورزی در مرکز شاهنشاهی هخامنشی مبنای تجزیه و تحلیل اطلاعات گل-نبشته¬های بایگانی باروی تخت جمشید می¬پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می¬دهد که سازماندهی منظم و درهم تنیده¬ای در مدیریت امور کشاورزی و باغداری در پارس وجود داشت که توسط اداره مرکزی در تخت جمشید کنترل می¬گردید. حدود 5 هزار گل¬نبشته¬ای که تاکنون خوانده شده¬اند از یک سو مساله مالکیت روستاها، اراضی کشاورزی و پردیس¬ها را که پیش¬تر مورخان یونانی نیز بدان پرداخته¬اند، روشن می¬سازند و از سوی دیگر پیچیدگی چرخه مدیریت و گردش محصولات کشاورزی، باغی و فرآورده¬های حاصل از آنها را نشان می¬دهند.