بررسی تطبیقی رویکردهای مترجمان فارسی و عربی در ترجمه ضرب المثل ها در نمایشنامه های شکسپیر (مطالعه موردی: «هملت» و «رام کردن زن سرکش»)

چکیده مقاله

پژوهش حاضر با هدف شناخت و شناساندن روش­های انتقال مفهوم ضرب­المثل­ها از خلال تطبیق­های زبانی و ارائه روش­های کاربردی­تر در ترجمه ضرب­المثل­ها و با استفاده از روش «توصیفی-تحلیلی» در صدد آن است که بداند راهبرد اصلی مترجمان عربی و فارسی دو نمایشنامه «هملت» و «رام کردن زن سرکش» چیست و چه زمان و در چه حالتی به ترجمه تحت اللفظی، جایگزین سازی با ضرب­المثل یا ترجمه­ی تفصیلی آزاد یک ضرب­المثل، روی آورده­اند؟ در پاسخ به این پرسش­ها ابتدا «فرهنگ ضرب­المثل­های انگلستان در قرن شانزدهم و هفدهم» به عنوان منبع اصلی پژوهش در نظر گرفته شد و سپس ضرب­المثل­های به کار رفته در دو نمایشنامه با استناد به آن استخراج و در ذیل ضرب­المثل در دو بخش ارائه شده است. واژگان و عبارات به کار رفته در برگردان­ها به عنوان داده­های اصلی پژوهش در دو سطح واژگانی- نحوی و دلالی با یکدیگر مقایسه و توصیف شده­اند. در انتها گزارشی از راهبردهای مترجمان در برگردان ضرب­المثل­ها بر اساس ویژگی­های مذکور در تعریف جامع ضرب­المثل (تعریف منتخب این پژوهش) ارائه شده است. یافته­های پژوهش تفاوت معناداری را بین برگردان مترجمان عربی و فارسی نشان نداد. لفظ­گرایی، راهبرد غالب مترجمان است و برای گره­ها و نقطه­های دشوار مفهومی- معنایی، پانوشت نیز بر آن افزوده گردیده است. نارسایی مفهومی تنها در برگردان تعداد کمی از ضرب­المثل­های مربوط به گروه  ضدالمثل­ها دیده شده است.