بررسی کارکرد و توانایی مدل های تجربی در تخمین فرسایش و تولید رسوب (مطالعه موردی حوزه قلعه بنی شهرستان کهگیلویه)

چکیده مقاله

فرسایش خاک از جمله فرآیندهایی است که منابع آب و خاک یک کشور را مورد تهدید قرار می¬دهد. فرآیند فرسایش بسیار پیچیده است و عوامل زیادی در آن دخیل بوده ¬که مهمترین آنها عوامل اقلیمی، شیب زمین، پوشش¬گیاهی، مدیریت و نحوه کاربری اراضی می¬باشد. به دلیل عدم وجود اطلاعات در منطقه از بین روش¬های تجربی، چهار روش¬MPSIAC¬ ،EPM ،FAO، BLM انتخاب و ارزیابی این چهار مدل در یکی از حوزه های استان کهگیلویه و بویر احمد¬(حوزه قلعه بنی) انجام پذیرفت. از بین چهار مدل مذکور دو مدل اولیه فرسایش و رسوب را به صورت کمی و دو مدل دیگر، فرسایش را به صورت کیفی برآورد می¬کنند. براساس روش MPSIAC میزان فرسایش سالانه حوزه 59/3 تن بر هکتار بر سال و روش EPM این مقدار 76/2 تن بر هکتار بر سال بدست آمد. در روش FAO، BLM امتیازهای نهایی مربوط به فرسایش برای کل حوزه به طور میانگین به ترتیب 9/55 و 9/47 محاسبه گردید. براین اساس در روش FAOمیزان فرسایش در کلاس چهارم قرار می-گیرد که نیاز به تغییرات وسیع و همه¬جانبه در اداره اراضی و محدود¬ کردن عملیات ساختمانی دارد. نتایج بدست آمده بیانگر تفاوت بین مقادیر حاصل از مدل¬های مذکور می¬باشد. بر این اساس می¬توان تفاوت نتایج حاصل از مدل EPM، MPSIAC را ناشی از اختلافات ذاتی در برآورد فرسایش در مدل¬ها دانست. در رابطه با اختلافات مشاهده شده در مدل¬هایFAO، BLM کیفی بودن پارامترها و امتیازدهی را می¬توان از جمله دلایل این اختلافات برشمرد. بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته حاکی از آن است که مدل EPM نتایج به واقعیت نزدیکتر را ارائه می¬دهد و می¬توان از آن برای حوزه¬های مشابه استفاده نمود.