نقش فرهنگ و مدیریت جهادی در پیشگیری از فساد اداری

چکیده مقاله

اصطلاح فساد اداری که آن را در برابر سلامت اداری به کار می‌برند، مدت زیادی است که مورد توجه اندیشمندان و صاحبنظران مختلف سازمانی قرار گرفته است. پیامدهای مخرب فساد و تضاد آن با منافع عام، از جمله اتلاف منابع، کاهش رشد اقتصادی اثر بخشی، باعث توجه روز افزون به اهمیت پدیده فساد اداری در جوامع مختلف شده است. فساد اداری از جملــــه پدیده‌های سازمانی است که روند توسعه کشورها را به طور چشمگیری با مشکل روبرو نموده است. تجربه‌های به دست آمده از کشورهای مختلف نشانگر این است که فساد امری پیچیده، پنهان و متنوع است. از این رو، مبارزه با آن نیز باید امری مستمر، طولانی و پیچیده باشد. درحقیقت، فساد در ابعاد اداری و ابعاد دیگر جامعه مانند بیماری مزمن است که اگر به اندام و پیکر جامعه راه یابد، اعضای آن را یکی پس از دیگری بیمار نموده و از کار می‌اندازد و چه بسا گسترش این بیماری به نوعی آسیب اجتماعی تبدیل شده و کل پیکره جامعه را فاسد کند. اگر سازمان را به صورت یک سیستم درنظر بگیریم، این سیستم از خرده سیستم‌های گوناگونی تشکیل شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها خرده سیستم منابع انسانی است. بر همین اساس، در مبارزه با پدیده فساد اداری، تمرکز بر روی عواملی که مستقیمــاً به بعد منابع انسانی سازمان مربوط می‌شود، می‌تواند تأثیر مهمی در کاهش یا حذف فساد اداری در سازمان داشته باشد، هرچند عوامل سازمانی دیگری چون شفافیت قوانین اداری و مانند آن در این زمینه مؤثرند. در این میان، فرهنگ و مدیریت جهادی از جمله عواملی است که نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بروز فساد در ادارات و سازمان‌ها دارد. رویکرد اساسی در این مقاله به جای اتکاء بر رویه‌هایی که مبتنی بر تنبیه بعد از ارتکاب فساد است، ایجاد و راه اندازی یک سیستم پیشگیری از فساد می­باشد که بر مبنای فرهنگ و مدیریت جهادی شکل یابد. این رویکرد اقداماتی مانند هویت بخشی، ایجاد تعهد درونی، ارتقاء روابط سازمان، تقویت احساس عدالت سازمانی، تثبیت شیوه‌های انگیزشی و ارائه الگوهای مناسب رفتاری که از مهم‌ترین کارکردهای فرهنگ و مدیریت جهادی هستند را به منظور ایجاد فضایی که نهی کننده فساد اداری است، مورد تأکید قرار می‌دهد.