فرا تحلیل مطالعات رابطه آگاهی زیست محیطی و رفتار زیست محیطی در ایران

چکیده مقاله

در قرن حاضر، رفتارهای زیست محیطی انسان، به عنوان یکی از مهم ‌ترین عوامل مؤثر بر محیط زیست مورد توجه جامعه ‌شناسان قرار گرفته است. این رفتارها ضمن این که بر مسائل و تهدیدات زیست محیطی موثر است، خود نیز از عوامل متعددی تأثیر می پذیرد. در این مطالعه به بررسی رابطه آگاهی زیست محیطی با رفتار زیست محیطی با رویکرد فرا تحلیل پرداخته شده است. بدین‌ منظور 23 پژوهش انجام شده در بین سال­ های 98-1390 با موضوع رفتارهای زیست محیطی که در پایگاه ­های ثبت مقالات ایرانی قابل دسترس بوده­ و دارای شرایط لازم جهت ورود به فرا تحلیل بودند، جهت بررسی انتخاب شدند. پژوهش‌های منتخب به روش پیمایشی و با به ‌کارگیری ابزار پیمایش در جوامع آماری متفاوت و بر حسب سنجه‌ های پایا به انجام رسیده‌ اند. در گام نخست ارزیابی پژوهش ‌های منتخب، مفروضات همگنی و خطای انتشار مورد بررسی قرار گرفتند؛ بر این اساس یافته‌ ها حکایت از همگنی اندازه‌ اثر و عدم سوگیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشتند. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر با به‌ کارگیری نسخه دوم نرم ‌افزار CMA مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان دادند که اندازه اثر یا ضریب تأثیر آگاهی زیست محیطی بر رفتار زیست محیطی معادل ‌0/233 می ‌باشد که بر حسب نظام تفسیری کوهن، در حد متوسط ارزیابی می ‌شود. هم چنین، نتایج بررسی نقش تعدیل‌ کنندگی متغیر جامعه آماری در مطالعات بیانگر آن بود که آگاهی زیست محیطی شهروندان تأثیر بیش تری بر رفتار زیست محیطی آن ‌ها نسبت به دانش آموزان داشته است.