مطالعه فراترکیب فرهنگ شهروندی در جامعه ایران

چکیده مقاله

فرهنگ شهروندی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، نگرش‌ها و قوانین مشترک بنیادی است که مشارکت ‌فعال شهروندان را با رعایت احترام به ارزش‌های دموکراتیک شهروندی و مسئولیت ‌پذیری عام‌گرایانه به دنبال دارد؛ به ‌گونه‌ای که شکل ‌دهنده به سبک زندگی و هادی تعاملات او با دیگران است. هدف از پژوهش حاضر نیز بررسی مطالعات انجام شده پیرامون فرهنگ شهروندی با استفاده از رویکرد استقرایی فراترکیب کیفی است. این روش، در این پژوهش شامل گام‌های هفت‌گانه‌ای است، که به ارزیابی وتحلیل نظام‌مند نتایج و یافته‌های مطالعات پیشین می‌پردازد. فراترکیب این امکان را برای پژوهش‌گر فراهم می‌سازد تا به شیوه‌ی ساختارمندی از یافته‌های استخراج شده از مطالعات‌ کیفی مرتبط با موضوع تحقیق، برای ایجاد یافته‌های جامع و تفسیری استفاده نماید. به همین دلیل نتایج پژوهش‌های پیشین ازمنابع داخلی طی سال-های۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ و منابع خارجی طی سال‌های۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ جمع‌اوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از بین ۱۴۰ مقاله مستخرج، ۴۹ مقاله برای تجزیه و تحلیل نهایی انتخاب شده است. نظریه‌های استفاده شده در این تحقیق با توجه به نوع روش‌تحقیق استفاده از نظریه‌های مختلفی است، که با استفاده از این نظریات و پژوهش‌های صورت گرفته در این حوزه، می‌توان به نظریه‌های وبر، پارسونر، مارشال، ترنر و گیدنز اشاره کرد. نتایج پژوهش با توجه به بررسی مقالات متعدد استخراج شده به ۴۹ کد منجر شد، که می‌توان از مهم‌ترین مؤلفه‌ها با توجه به تکرارشان به: مسئولیت‌پذیری اجتماعی، قانون‌مداری، عام‌گرایی، مشارکت اجتماعی و.... نام برد. با بررسی و ادغام یافته‌های اولیه در این پژوهش، پس از رفت و برگشت میان زمینه‌های فرعی، ۷ زمینه‌ی اصلی به دست آمد، که این ابعاد شامل: داشتن نگرش دموکراتیک، ابعاد سیاسی فرهنگ شهروندی، ابعاد اجتماعی ـ فرهنگی فرهنگ شهروندی، ابعاد فردی فرهنگ شهروندی، ابعاد اخلاقی فرهنگ شهروندی، ابعاد توسعه‌ای فرهنگ شهروندی می‌باشد.