زبان و هویت؛ تبیین رابطه زبان خارجی و هویت فردی، اجتماعی ، فرهنگی و ملی

چکیده مقاله

در دهه‌های اخیر، زبان به عنوان هستة اصلی فرهنگ و مؤلفة کلیدی مؤثر در شکل‌دهی هویت مورد توجه اندیشمندان و صاحب‌نظران علوم انسانی و اجتماعی قرار گرفته است. در این میان، نقش زبان خارجی بر هویت مورد تأکید بوده است. بر این مبنا، رویکردهای نظری مختلف چون دیدگاه ورف و ساپیر، سوسور، برگر ، لوکمان، باختین و دیگران بر نقش زبان بر هویت تأکید کرده‌اند. با توجه به این امر، هدف اساسی این مطالعه، چگونگی پیوند و رابطة یادگیری زبان خارجی بر وضعیت هویتی افراد در ابعاد فردی، اجتماعی، ملی و فرهنگی در جامعة آماری مورد مطالعه می‌باشد. این مطالعه از نوع پیمایش اجتماعی بوده و داده‌های تحقیق با استفاده از روش پرسش‌نامه جمع‌آوری شده است. جامعة آماری تحقیق شامل دانشجویان و دانش‌پذیران گروه‌های زبان خارجی دانشگاه و مؤسسات آموزشی زبانِ شهر کاشان در سال 1391 می‌باشد که از این میان تعداد 180 نفر به عنوان نمونة تحقیق به روش تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیق، رابطة مثبت بین تسلط بر زبان خارجی با هویت فردی (237/0=r) و رابطة منفی آن با هویت ملی (173/0=r) در سطح اطمینان 99 و 95 درصد را نشان می‌دهد. هم‌چنین، وجود همبستگی مثبت بین میزان علاقه به زبان خارجی با میزان هویت اجتماعی و هویت فرهنگی به ترتیب برابر با 147/0=r و 200/0=r در سطح اطمینان 99 درصد مورد تأیید قرار گرفته است.