نقش سرمایه اجتماعی و فرهنگی در میزان احساس شهروندی

چکیده مقاله

شهروندی به عنوان یک پدیده‏ی اجتماعی مدرن یکی از مؤلفه‌های محوری نظام‌های سیاسی دموکراتیک و شاخصی کلیدی برای نشان دادن تحقق دموکراسی در یک جامعه‏ی مدرن است. از طرفی شهروندی نیازمند احساس عضویت اجتماعی بوده و توسعه‏ی اجتماعی ـ فرهنگی به شهروندان فعال نیاز دارد و شهروندی فعال، نیازمند وجود احساس شهروندی است. در این راستا پژوهش حاضر، به بررسی نقش سرمایه‏ی اجتماعی و فرهنگی در میزان احساس شهروندی در بین شهروندان شهر کاشان پرداخته است. حجم نمونه‏ی این پژوهش 318 نفر بوده و با شیوه‏ی پیمایشی مبتنی بر پرسش‌نامه صورت پذیرفته است. در این مقاله احساس شهروندی به چهار بعد احساس برابری فرصتی، احساس برابری توزیعی، احساس برابری مشارکتی و احساس هویت اجتماعی تقسیم شده است. بر اساس نتایج به دست آمده میزان احساس شهروندی شهروندان کاشانی با میانگین 47/2 در دامنه‏ی 1-4 در سطح متوسط است. سرمایه‏ی اجتماعی شامل ابعاد اعتماد، انسجام، مشارکت و آگاهی اجتماعی با میانگین 98/2 در دامنه‏ی 1-5 در سطح متوسط و سرمایه‏ی فرهنگی نیز با ابعاد ذهنی، عینی و نهادی، با میانگین 88/1 در دامنه‏ی 1-5 در سطحی پایین‏تر از متوسط قرار دارد. یافته‌های‌‌ پژوهش‌‌ نشان می‏دهد که‌‌ بین میزان سرمایه‏ی اجتماعی (p<0/001,r=0/45) و سرمایه‏ی فرهنگی (p<0/001,r=0/18) با احساس شهروندی رابطه‏ی معناداری وجود دارد. به دست آمده از تحلیل رگرسیون 20% است که نشان می‌دهد که این دو متغیر و بویژه سرمایه‏ی اجتماعی می‌توانند 20% از واریانس احساس شهروندی را تبیین نمایند.