اثرات میراث معدن¬کاری بر توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی، محیط¬زیستی و کالبدی سرزمینی (موردپژوهی : ناحیه کاشان)

چکیده مقاله

توسعه صنعتی در جهان از دیرباز در وابستگی و پیوستگی غیرقابل انکاری با شناسایی، اکتشاف و استخراج معادن بوده است. تولید مصنوعات مختلف فلزی، توسعه صنعت ساختمان و مسکن و دیگر بخش¬های اقتصادی به تبع و بر اثر توسعه فعالیت¬های معدنی بوده است. در این میان برداشت و فرآوری معادن و میراث معدن¬کاری، زمینه¬ساز اثرات مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، محیط-زیستی و کالبدی بر پهنه سرزمین است. ناحیه کاشان نیز با دارا بودن معادن متعدد، متأثر و مواجه با اثرات مثبت و منفی معدن-کاری است. این پژوهش که با هدف بررسی، بازخوانی و ارائه طریق در جهت افزایش اثرات مثبت و کاهش اثرات منفی معدن¬کاری در این ناحیه انجام شده است، از نظر ماهیت توسعه¬ای است و در گردآوری اطلاعات از روش¬های مروری-اسنادی(کتابخانه¬ای) و میدانی بهره گرفته و در تجزیه و تحلیل یافته¬ها نیز از شیوه¬های توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. از مهم¬ترین یافته¬های این پژوهش می¬توان به مواردی ازجمله : تقویت اقتصاد محلی، تنوع¬بخشی به اقتصادهای شهری و روستایی، افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری، افزایش تورم به ویژه در حوزه¬های زمین و مسکن در بخش اثرات اقتصادی اشاره نمود. تشدید مهاجرت از سایر نواحی کشور به این ناحیه، برهم¬خوردن انسجام اجتماعی و تقابلات فرهنگی و اجتماعی بین مهاجرین و ساکنین محلی در حوزه اثرات اجتماعی است. در بخش محیط¬زیستی نیز می¬توان، انتشار گرد و غبار و آلودگی هوا، رهاسازی پساب و هرزآب¬های ناشی از فعالیت معادن، آلودگی خاک، آلودگی بصری، انتشار گازهای شیمیایی و معدنی، تخریب زیستگاه¬ها و بر هم خوردن تعادل اکولوژیک و از بین رفتن تنوّع اکولوژیک و یا ایجاد درآمد و صرف هزینه در جهت حفظ مراتع و ایجادپوشش گیاهی در صورت مشارکت صنایع معدنی و اهمال مدیریت محیط¬زیستی در ناحیه را برشمرد. تغییر لندفرم¬ها و ساخت و ساز، سوله¬ها و همچنین توسعه فیزیکی-کالبدی شتابان شهرها و روستاهای ناحیه در اثر مهاجرت نیروی انسانی به این ناحیه را ذکر نمود.