تاثیر ریزگردها بر تنوع زیستی و راهکارهای حفاظتی )مطالعه موردی: شهرستان جیرفت(

چکیده مقاله

پدیده ریزگردها یکی از مهمترین چالشهای زیستمحیطی در مناطق خشک و نیمهخشک محسوب میشود که بر سلامت انسان، کشاورزی و کیفیت منابع طبیعی تأثیر مستقیم دارد. منطقه جیرفت، بهعنوان یکی از مناطق مستعد ریزگرد در جنوب شرق ایران، طی سالهای اخیر با افزایش چشمگیر این پدیده مواجه بوده است. در این پژوهش، تأثیر تخریب اراضی بر شدت وقوع ریزگردها و پیامدهای زیستمحیطی آن مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که تغییرات گسترده کاربری اراضی، کاهش پوشش گیاهی، بهرهبرداری بیرویه از منابع آب و خاک، و خشک شدن تالاب جازموریان از مهمترین عوامل تشدیدکننده انتشار ریزگردها در این منطقه هستند. همچنین، مقایسه شاخص آلودگی هوا (AQI) در شهرستانهای استان کرمان نشان میدهد که جیرفت و مناطق مجاور آن، بهویژه در فصول گرم سال، بارها در وضعیت بسیار ناسالم تا خطرناک قرار گرفتهاند. بررسی راهکارهای کاهش این پدیده نشان میدهد که اجرای پروژههای احیای پوشش گیاهی، مدیریت بهینه منابع آب، ایجاد بادشکنهای زنده و کنترل فعالیتهای مخرب انسانی، میتواند بهطور مؤثری از شدت ریزگردها کاسته و کیفیت زیستمحیطی منطقه را بهبود بخشد. با این حال، تحقق این اهداف نیازمند برنامهریزی جامع، مدیریت یکپارچه منابع طبیعی و مشارکت جوامع محلی در طرحهای احیایی است .