بررسی تطبیقی آموزه‌های اخلاقی نهج البلاغه با نظام های اخلاقی مکاتب غربی

چکیده مقاله

سه نظریۀ اخلاقی؛ فضیلت‌­گرایی، غایت‌­انگاری و وظیفه­‌گرایی در فلسفۀ اخلاق برای تعیین ملاک ارزش فعل اخلاقی مطرح شده است. سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که گزاره‌های اخلاقی نهج البلاغه با کدامیک از موارد یادشده، سازگارتر­ است؟در این راستا، عرضۀ نظریات رائج در فلسفۀ اخلاق بر نهج البلاغه به عنوان یکی از منابع اصیل تفکر اسلامی، در ترسیم نظام اخلاقی اسلام راه‌گشاست. مقالۀ حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی، با توجه به کلام امیرالمومنین(ع)، سرنخ‌هایی از فهم هنجارهای اخلاقی اسلام را ارائه کرده است. در فرایند تحقیق از گزاره­‌های متعدّد در نهج البلاغه، نظریۀ تلفیقی «غایت‌انگاری فضیلت بنیاد» به دست می‌­آید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد غایت مورد نظر آن حضـرت(ع)، توحید حضوری و انقطاع الی الله است که از نظر مصداق، با هیچ‌یک از دیدگاه­‎‌های غایت­‌گرایی رائج، قابل انطباق نیست.