عوامل سازمانی مؤثر بر خلاقیت سازمانی : یک مطالعه فراتحلیل در برخی سازمان های ایرانی

Abstract

محیطِ در حال تغییر و دگرگونی، سازمان ها را ملزم می کند خلاقیت و نوآوری را به محصولات بیاورند. سازمان ها باید به طور مداوم خلاق باشند تا بتوانند مزیت رقابتی داشته باشند. هدف تحقیق حاضر«بررسی عوامل مؤثر بر خلاقیت به روش فراتحلیل در سازمان های ایرانی» است، تا از این طریق بتوان با یکپارچه‌سازی پژوهش‌های مجزای انجام شده در زمینه خلاقیت، عوامل موثر بر آن را شناسایی و اندازه اثر هریک از عوامل و میزان همگنی و نیز سوگیری مطالعات انجام شده را مشخص نمود. روش پژوهش، فراتحلیل است. بدین منظور از نرم‌افزار CAM2 استفاده‌شده است. در جستجو اولیه با معیارهای ورود سال پژوهش و زبان پژوهش از پایگاه های داده مورد بررسی 1687 سند مرتبط با موضوع یافت گردید. پس از آن، با معیارهای درون گنجی 170 پژوهش گزینش و در فرایند فراتحلیل وارد شده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که در سطح اطمینان 95 درصد عوامل سازمانی تأثیر معناداری بر خلاقیت سازمانی داشته و توانسته 516/0 درصد از تغییرات خلاقیت سازمانی را تبیین کند. همچنین، نتایج آزمون ناهمگونی نشان دهنده آن است که بین مطالعات صورت گرفته مورد بررسی ناهمگنی وجود دارد که به همین جهت از اندازه اثر تصادفی استفاده شده است. نمودار قیفی نیز حاکی از آن است که خطای استاندارد پایین و سوگیری نسبتاً کم است، درواقع بیانگر توزیع نرمال و تصادفی است و خطای مشاهده شده نیز ناشی از انواع اریب احتمالی می باشد. نتایج این پژوهش نشان دهنده ی این است که از میان متغیرهای بررسی شده فرهنگ ادهوکراسی، فرهنگ سلسله مراتبی، پیچیدگی شغل، یکپارچگی و انسجام، راهبرد رفتارمحور، تفویض اختیار با مقدار معنی داری (P Value) بیش از پنج درصد، بدون تأثیر بر خلاقیت سازمانی گزارش شده است. هم چنین متغیرهای استراتژی و سیاست های دانش محور و فرهنگ قبیله ای با اندازه اثرهای 646/0 و 625/0، بیشترین درصد تغییرات خلاقیت در سازمان های ایرانی، و متغیر رهبری عملگرا با اندازه اثر 173/0 کمترین درصد تغییرات خلاقیت در سازمان های ایرانی را تبیین کرده است. نتایج نشان می‌دهد تلاش برای بهبود فرهنگ سازمانی به ویژه غنی‌سازی فرهنگ قبیله‌ای و همچنین تدوین استراتژی‌های مدیریت دانش سازمانی و برنامه‌ریزی برای اجرای این استراتژی‌های تأثیر قابل توجهی بر توسعه‌ی خلاقیت سازمانی در سازمان‌های ایرانی خواهد داشت.