تحلیل مقایسه‌ای از مؤلفه‌های آموزش صلح در کتاب‌های درسی علوم اجتماعی قبل و بعد از سند تحول

Abstract

امروزه آموزش برای صلح، در کنار رشد و توسعۀ پایدار، برابری، حقوق بشر و اهداف مربوط به آن، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند. در واقع انسان‌ها باید خود را به‌عنوان جزئی از یک اجتماع مردمی آرام و صلح‌طلب بدانند و از طریق گفت‌وگو و مذاکره، به مشارکت و همکاری بپردازند؛ چنین دستاوردی تنها از طریق آموزش صلح به‌صورت نظام‌مند امکان‌پذیر خواهد بود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای کتاب‌های درسی علوم اجتماعی دورۀ ابتدایی قبل و بعد از سند تحول بنیادین بر مبنای مؤلفه‌های هفت‌گانۀ آموزش صلح یونسکو (1999) بوده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و بر مبنای روش کیفی_کمّی و با استفاده از تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ انجام ‌شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که در کتاب‌های قبل از سند مؤلفه‌های بین‌المللی‌گرایی، دموکراسی و حفظ فرهنگ‌ها بیشتر از بقیۀ مؤلفه‌ها مورد توجه و اهمیت بوده، ولی مؤلفۀ خود و دیگری کمترین اهمیت را داشته است، در حالی‌که این مؤلفه در کتاب‌های بعد از سند، از بیشترین توجه و اهمیت برخوردار شده است. این پژوهش می‌تواند به مسئولان نظام آموزش و پرورش یادآوری کند که نسبت به افزایش فراوانی مؤلفه‌های صلح یونسکو در محتوای این کتاب‌ها اهتمام ورزیده و طبق مدل رودخانه‌ای برانتمایر، هر یک از مؤلفه‌ها به‌طور متوازن در بین پایه‌ها توزیع شوند؛ تا فراگیران با شناخت خود، همدلی و احترام نسبت به هم و با رعایت برابری و عدالت و بیان آزادانۀ عقاید خود با دیگران به‌صورت مؤثر و سازنده ارتباط برقرار کنند.