تحلیل وضعیت آموزش سپاسگزاری در کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی بر اساس روش آنتروپی شانون

Abstract

پژوهش حاضر به‌منظور جستاری در درون‌مایه‌های کتاب‌های فارسی شش پایة ابتدایی براساس مؤلفه‌های آموزش سپاسگزاری انجام شده است. این تحقیق کاربردی است و برمبنای روش کیفی‌ و کمّی و با استفاده از تحلیل محتوا انجام ‌شده است. واحد زمینة تحقیق شامل تمامی متن‌ها، شعرها، داستان‌ها، تصویرها و فعالیت‌های کتاب‌های فارسی دورة ابتدایی (درمجموع 721 صفحه) چاپ شده در سال 1399 است. در این تحقیق، از ابزارهای کتاب‌های فارسی دورة ابتدایی، مؤلفه‌های هشت‌گانة آموزش سپاسگزاری آدلر و فاگلی (2005) و مقوله‌های مستخرج از مؤلفه‌های آموزش سپاسگزاری استفاده شده است که براساس الگوی تحلیل محتوای قیاسی مایرینگ شناسایی شدند. متخصصان پس از چندین‌بار بررسی روایی، مقوله‌های شناسایی‌شده را تأیید کردند. همچنین، پایایی مقوله‌های شناسایی‌شده با بهره‌گیری از ضریب اسکات 82 درصد محاسبه شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها براساس روش آنتروپی شانون انجام شد. طبق یافته‌های این پژوهش، 1265 مضمون در کتاب‌های فارسی دورة ابتدایی شناسایی شد که بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفة تمرکز بر داشته‌ها و کمترین فراوانی مربوط به مؤلفة مصیبت/ فقدان بود. همچنین براساس نتایج تحلیل آنتروپی شانون ضریب اهمیت مؤلفه‌های آموزش سپاسگزاری از بیشترین به کمترین اندازة توجه به‌ترتیب عبارت‌اند از: تشریفات مذهبی، قدرشناسی، تمرکز بر داشته‌ها، حیرت، مقایسه (مقایسة اجتماعی، مقایسة خود)، لحظة حال، مصیبت/ فقدان و میان‌فردی. نتایج نشان داد به مؤلفه‌های سپاسگزاری و مقوله‌های آن در کتاب‌های فارسی به‌طور متناسب توجه نشده است.