روش شناسی کشف سایه معنا های آیات قرآن در متون تفسیری ( مطالعه موردی تفسیر جزء ۳۰ قرآن در مفاتیح الغیب)

Abstract

در آیات قرآن، گذشته از تعبیراتی که ظاهر الفاظ آن ها بیان مقصود را می‌رساند ، پاره ای تعبیرات، بر مفهومی فراتر از این الفاظ دلالت دارند، مفاهیمی که با عنوان سایه‌های معنا، معادل ظلال المعنی، یاد می‌شوند و نشانه‌هایی از قبیل جایگزینی برخی از واژگان، تقدیم و تاخیر، واژگان متضاد ، پژوهشگر قرآنی را به تدبر در آن ها و تبیین این مفاهیم سوق می‌دهد ؛ از این رو در روش تفسیری مفسران، استناد به این نوع از بیان ها و تفسیر آیات شریفه قرآن پربسامد است . در این جستار به سراغ تفسیر فخر رازی رفته و با شیوه توصیفی ـ تحلیلی، روش مفسر در کشف سایه‌های معنای برخی از آیات و تعابیر واکاوی شده و مستندات وی تبویب شده است . از جمله نتایج این پژوهش آن است که فخر رازی به استناد نشانه‌های غیر لفظی مانند جایگزینی واژگانی یا نحوی، تقدیم و تاخیر، سایه معنای نهفته در برخی از آیات را بیان کرده است. همچنین استناد به پدیده جایگزینی در روش کشف سایه معنای تعبیرات، پربسامدتر است.