ارزیابی تناسب اراضی منطقة مرنجاب برای مکان‌یابی دهکدة گردشگری

چکیده مقاله

گستردگی اکوسیستم‌های بیابانی در ایران و عدم بارورسازی کامل آن‌ها، توجه به راهبردهای مدیریتی منطبق بر توسعة پایدار محیط را در بخش‌های گوناگون اقتصادی الزامی کرده است. در‌این‌خصوص، توسعة صنعت اکوتوریسم در مناطق بیابانی می‌تواند راهکار مدیریتی مناسب و هم‌سو با محیط‌زیست در ماندگاری اکوسیستم و بهره‌گیری بهینه از طبیعت و همچنین سیاست جایگزین مقابله با تخریب اراضی باشد. از‌این‌رو پژوهش حاضر به ارزیابی سناریوی تناسب اراضی منطقة مرنجاب برای مکان‌یابی احداث دهکدة گردشگری پرداخته است. پارامترهای مدل مکان‌یابی دهکدة گردشگری شامل پنج معیار اصلی جاذبه‌های گردشگری، دسترسی و خدمات، سیمای سرزمین، حفاظت از منابع طبیعی و مخاطرات است. برای تعیین امتیاز هریک از معیارها، از مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. با اعمال امتیازات حاصل از مدل به لایه‌های رقومی معیارها، نقشه‌های وزن‌دار آن‌ها به‌دست آمد. درنهایت، تلفیق تمامی لایه‌های وزن‌دار، منجر به تهیة لایة موزون تناسب ارضی شد. برای تعیین مکانی پهنه‌ها، دامنة امتیازات آن، براساس شکست‌های طبیعی، به پنج اولویت طبقه‌بندی شد. نتایج نشان داد که معیارهای جاذبه‌های گردشگری و مخاطرات، به‌ترتیب با وزن 4064/0 و 0429/0، بالاترین و پایین‌ترین امتیاز را دارند. همچنین برپایة نقشة نهایی تناسب ارضی، 49503 هکتار از سطح منطقة مرنجاب اولویت نخست را در تخصیص به دهکدة گردشگری دارد و بسیارمناسب است. این پهنه با محدودة اطراف کاروان‌سرای مرنجاب، نواحی جنوبی دریاچة نمک و قسمت‌های شمالی ریگ‌بلند انطباق مکانی دارد. وجود جاذبه‌های گردشگری، دسترسی به راه‌های ارتباطی و مراکز اقامتی و همچنین اهمیت بسیار زیاد آن‌ها در مکان‌یابی دهکدة گردشگری این هم‌سویی را توجیه می‌کند.