بررسی تطبیقی اندیشه‌ی آمریکایی شدن ماتیو آرنولد و غربزدگی جلال آل احمد

چکیده مقاله

فرهنگ‏های استعماری همواره می‏خواهند ملت‏های زیر سلطه‌ی خویش را از آموزش و آگاهی دور نگاه دارند. این کشورها برای اجرای مقاصد خود، جلوی هرگونه حرکت نواندیش و بیدارگر را می‏گیرند، مستضعفان فرهنگی را از مسیر دانش‏اندوزی دور می‏کنند و اهل قلم را به امور کم‌اهمیت سرگرم می‏دارند. در چنین شرایطی، تنها راه مقابله با استعمار، فریاد انقلابی مردانی خوش‏فکر و شجاع است که با احساس مسئولیت درباره‌ی ملت خود، سر بر می‏آورند و بانگ مخالفت با استعمار سر می‏دهند. در این نوشتار به بررسی و تطبیق اندیشه‌ی آمریکایی شدن ماتیو آرنولد، شاعر، نویسنده و منتقد برجسته‌ی انگلستان در دوران ویکتوریا، با اندیشه‌ی غرب‌زدگی جلال‌آل‌احمد، نویسنده‌ی به‌نام و تأثیرگذار ایران، با تکیه بر بحث وی در مورد تأثیر استعمار در جامعه و نقش روشنفکران و طبقات مختلف جامعه در رویارویی با این موج به‌وجود آمده در جامعه، پرداخته شده است. در کنار بیان زندگی‌نامه و شرح شرایط تاریخی، سیاسی، فرهنگیِ زمان آل‌احمد، تعاریف وی از این واژه‌ها مطرح شده و راه‌کارهایش در راه مبارزه با استعمار فرهنگی با دیدگاه‌های آرنولد مقایسه شده و در پایان به‌بیان دیدگاه‌های این دو نویسنده در مورد نقش تأثیرگذار آموزش و فرهنگ در مواجهه با آثار استعمار پرداخته‌ایم.