رویکردی تاریخی و تجربی به توسعه در ایران با بهره‌گیری از تحلیل شبکه‌ای

چکیده مقاله

در این پژوهش، با بهره‌گیری از تحلیل شبکه‌ای موضوع توسعه و توسعه‌نیافتگی در ایران، با رویکردی تاریخی - تجربی، و با استفاده از روش تحلیل ثانویه‌ی یافته‌های تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. مبنای بررسی و تحلیل این پژوهش چند پژوهش پیمایشی ملی، به ویژه پیمایش ملی رفتارهای فرهنگی ایرانیان و دو پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، که در سال‌های 1378، 1379 و 1382 انجام شده‌اند، بوده است. یافته‌های پژوهش نشان دادند که بین متغیرهای سرمایه‌ی اجتماعی، توسعه‌ی اجتماعی و توسعه‌ی همه‌جانبه‌ی جامعه، رابطه وجود دارد. پیش‌فرض پژوهش این بوده است که ضعف سرمایه‌ی اجتماعی باعث عدم توسعه‌ی اجتماعی شده، و این پدیده نیز، به نوبه‌ی خود، می‌تواند نقش مهمی در عدم توسعه‌ی جامعه داشته باشد. این یافته‌ها نشان دادند که از نظر برخی عناصر مهم توسعه‌ی اجتماعی، همچون اعتماد به گروه‌های اجتماعی، مشارکت اجتماعی، پایبندی به ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی، احساس عدالت اجتماعی، تعلق به هویت و فرهنگ ملی و احساس وفاداری به جامعه در جامعه‌ی ایران وضعیت مطلوبی وجود ندارد. در نتیجه، فقدان توسعه‌ در این ابعادِ مهم از زندگیِ اجتماعی، که همان عدم توسعه‌ی اجتماعی است، می‌تواند توسعه‌نیافتگی در ابعاد دیگرِ جامعه را به دنبال داشته باشد.