سیراجمالی برساحت هنر وهنر منداز منظر حکمت وفلسفه اسلامی با محوریت تمدن ایرانی اسلامی

Abstract

چکیده هنر اسلامی با تمام معانی و مفاهیم و در همه عرصه های خود، همواره جولانگاه اندیشه های متفکران اسلامی و غیر اسلامی بوده است، و با این همه هنوز معنای روشنی از این هنر و جایگاه آن در دست نیست. از آنجا که عناصر و مبادی متعددی، مانند عقل، حس، ذوق، تجربه، خیال و غیره نیز درآفرینش آن، نقش بسزایی دارند؛ آنها نیز به فراخور موضوع محل بحث می باشند. اگرچه تمامی نظریات ارائه شده در این خصوص قابل اعتنا و ارزش است و البته به نوع خود مستدل می باشند. با عنایت به اینکه برخی از اندیشمندان بر این عقیده اند، که فلسفه با همه گستردگی خود نمی تواند ابعاد غیرمادی این رشته را تبیین نماید؛ مراجعه به مبانی حکمت اسلامی را که ریشه در تفکرات دینی و عرفانی دارد، مطمح نظر داشته اند. در این تحقیق و به ضرورت، از اندیشه های فلاسفه یونان، همچون ارسطو و افلاطون و آراء متفکرین و فلاسفه بزرگ اسلامی ایران (ابن سینا، ملاصدرا و سهروردی و غیره) بهره برده شده است. مطالعه نظریات سنت گرایانی، مانند رنه گنون، تیتوس بورکهارت، سید حسین نصر و غیره نیز خالی از لطف نبوده، بلکه سهم برجسته ای را از لحاظ کیفی در پژوهش حاضر به خود اختصاص داده است. بررسی این تفکرات و تضارب آراء آنها، در کنار ادبیات والای اسلامی ایران که سرشار از مفاهیم زیبا و بلند هنری است و ریشه در هویت ملی و دینی ما دارد؛ تا حدود زیادی توانسته است، ما را به رسیدن اجماعی در زمینه معانی و مفاهیم عرصه هنراسلامی نزدیک نماید. این پژوهش بر اساس تحقیقی کیفی و مطالعه اسناد کتابخانه ای موجود و منابع فلسفی و روایی اسلامی به جایگاه هنر و هنرمند اسلامی، با محوریت تمدن ایرانی پرداخته و در جمع بندی پایانی خود، ساحت رفیع این دو را تحلیل نموده است.