نقش نمادین ستاره درقالی های دوره اسلامی

Abstract

چکیده طراحان قال ی در دوران اسامی با تأثیر از مبانی زیبای یشناسی این دین سعی کرد ها ند، از طرح ها و نق شهایی استفاده کنند ک همبین فرهنگ و آیین معنوی اسام و فاقد شائب ههای غیر وحدانی باشد؛ یکی از این نقش ها ستاره است. این نقش که از قدیم یترین نقوش مورد استفاده در قالی دس تبافت است، در اغلب آثار هنری دوران اسامی به شکل های متنوع به کار رفته است. البته قبل از ظهور اسام نیز، این نماد در مناطق مختلف ایران با مفاهیم خاص مورد استفاده بوده است. این مسأله بر اهمیت تاریخی این موضوع می افزاید. با توجه به استفاده متنوع از این نق شمایه در متن، حاشیه، ترنج و لچک انواع فر شهای دوران اسامی، لازم است پژوهشی در این خصوص انجام شود. این تحقیق نقش ستاره را در فرش از نظر زیبایی شناسی و نماد شناسی آن مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله، شناسایی انواع ستاره و جایگاه آن در فر شبافی دوران اسامی نیز با ارائه نمونه هایی از فرش هایی که دارای نگاره ستاره هستند صورت گرفته است. پرسشی که در این تحقیق است: مفهوم نمادین ستاره در قال یهای دوره اسامی چیست و از این نقش چگونه در قالی استفاده شده است؟ هدف این پژوهش آشنایی بیشتر با عناصر نمادین فرش ایران است. روش این تحقیق توصیفی و داد ههای آن از منابع کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی است. بنابر یافته های این تحقیق، نقش ستاره به عنوان نمودی بصری، نمادین و عرفانی یکی از زیباترین نقوش در هنر فر شبافی اسامی و بیان گر تجلی انوار حق بوده است. طراحان فرش این دوران از نگاره های نمادین این عرصه که برگرفته از مفهوم اشراق و نور در عرفان اسامی است نْیَا بزینَهٍ اْلکَوَا کِب( ُّ ا زََّینَّا السَّمَاءَ الد َّ و خداوند درآیه شریفه خود را زینت بخش آسمان به آن خطاب م یفرماید )ِإن در طرح و نقش فرش استفاده می نمایند. مریم رنجبر* بهزاد نیک اندیش** امیرحسین چیت سازیان*** نقش نمادین ستاره در قالی های دوره اسلامی