بررسی تاثیر مقدار و اندازه ذرات گچ بر عملکرد آن در اصلاح خاک های شور و سدیمی

Abstract

شور و سدیمی شدن خاک، از جنبه­‌های مهم تخریب اراضی به­‌ویژه در مناطق خشک و نیمه­‌خشک به‌­شمار می­‌رود. این خاک­‌ها از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی وضعیت مناسبی ندارند؛ از این رو، اصلاح خاک­‌های شور و سدیمی با استفاده از اصلاح­‌کننده‌­های خاک امری ضروری است. در این تحقیق، تأثیر مقدار و سایز ذرات گچ در اصلاح خاک با درجه‌­ی شور و سدیمی کم تا متوسط بررسی شد. این مطالعه در قالب طرح بلوک‌­های کاملاً تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تیمار شاهد، گچ با مقدار مختلف (5، 5/7، 10، 25 و 50 گرم گچ در هر کیلوگرم خاک) و گچ با اندازه قطر ذرات مختلف (60، 35، 10 و 5 مش معادل 25/0، 5/0، 2 و 4 میلی­متر) بود. تیمارها در دو عمق مختلف خاک (15-0 و 30-15 سانتی­متر) انجام شد. در این مطالعه پس از اجرای تیمارها، میزان آب مورد نیاز برای آب­شویی خاک تیمار نشده بر اساس رابطه به دست آمد و خاک تیمار شده و شاهد در شرایط اشباع، طی شش مرحله آب­شویی شد. نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از گچ با اندازه ذرات 5/0 میلی­متر و با مقدار 5/7 گرم گچ در یک کیلوگرم خاک (معادل 11 تن در هکتار تا عمق 10 سانتی­متری، 85/16 تن در هکتار تا عمق 15 سانتی­متری و 7/33 تن در هکتار تا عمق 30 سانتی­متری)، مناسب­‌ترین مقدار گچ برای اصلاح خاک‌­های شور و سدیمی کم تا متوسط است که پس از سه مرحله آب­شویی، بهترین عملکرد را نشان می­‌دهد. استفاده از این میزان گچ، آب مورد نیاز برای آب­شویی خاک را برای دست‌­یافتن به ESP مناسب تا حدود 50 درصد کاهش می­‌دهد.