تعیین عوامل مؤثر بر مشارکت آبخیزنشینان در طرح‌های آبخیزداری و تحلیل ارتباط آن‌ها (مطالعه موردی: حوضه رودخانه بزرگ نائین استان اصفهان)

Abstract

مشارکت مردم در هر پروژه‌ای ضامن اجرا و پایداری آن پروژه است. این مسأله در حفاظت از منابع طبیعی از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا مسائل مربوط به محیط‌زیست و منابع طبیعی با زندگی جوامع آمیخته است و توفیق هر نوع برنامه‌ای نیازمند مشارکت این جوامع خواهد بود. هدف کلی پژوهش توصیفی-همبستگی حاضر، تعیین عوامل مؤثر بر مشارکت آبخیزنشینان در طرح‌های آبخیزداری و تحلیل ارتباط آن‌ها در حوزه آبخیز رودخانه بزرگ نائین بود. پرسش‌نامه ابزار جمع‌آوری اطلاعات این تحقیق بود که روایی ظاهری آن توسط گروهی از متخصصان مورد بررسی و بر آن اساس اصلاحات لازم صورت گرفت. ضریب پایایی آن نیز با استفاده از نرم‌افزار SPSS و روش آلفای کرونباخ بین 866/0 تا 920/0 به دست آمد. جامعه آماری تحقیق حاضر را آبخیزنشینان ساکن حوضه رودخانه بزرگ نائین تشکیل دادند (2298= N)؛ که از این تعداد، 476 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه‌گیری تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب و در نهایت، 476 پرسش‌نامه کامل واصل و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون پیرسون و اسپیرمن نشان می‌دهد که متغیرهای عوامل اقتصادی، ارتباطی و منابع اطلاعاتی همبستگی مستقیم و شدید و متغیر عوامل اجتماعی همبستگی مستقیم و بسیار شدید با مشارکت در طرح‌های آبخیزداری دارند. همچنین متغیر عوامل اجتماعی، بیشترین و متغیر عوامل اقتصادی، کمترین همبستگی را با میزان تمایل به مشارکت دارند. در کل یافته‌های این پژوهش به تأثیرات عوامل مختلف و گویه‌های آن‌ها بر روی مشارکت آبخیزنشینان اشاره دارد و از آنجا که این عوامل و گویه‌ها اثرات شدیدی بر روی تمایل آبخیزنشینان به مشارکت دارند لذا بهبود انجام طرح‌های آبخیزداری نیازمند اهمیت دادن بیشتر کارشناسان و دولت به آبخیزنشینان ساکن در حوضه است.