ارزیابی تأثیر اقدامات بیولوژیک روی هدررفت خاک به‌وسیله مدل RUSLE مبتنی بر سنجش از دور در حوزه آبخیز چیکان و مورزیان

Authorsرویا قهرمانی,ابراهیم امیدوار,سیامک دخانی
Journalمطالعات جغرافیایی مناطق خشک
Page number۶۸
Volume number۵۹
IFثبت نشده
Paper TypeFull Paper
Published At۱۴۰۴/۰۲/۱۱
Journal GradeScientific - research
Journal TypeElectronic
Journal CountryIran, Islamic Republic Of
Journal IndexISC

Abstract

هدف: هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر اقدامات بیولوژیکی آبخیزداری بر هدررفت خاک با استفاده از مدل RUSLE، سنجش از دور و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی است. روش و داده: منطقه مورد مطالعه، آبخیز چیکان و مورزیان یکی از زیرحوضه‌های حوضه سد درودزن است. در این مطالعه با استفاده از مدل RUSLE و بر مبنای داده‌های سنجش از دور، میزان هدررفت خاک طی یک دوره 29 ساله در 4 مقطع زمانی (۱۳۷۱، ۱۳۸۲، ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰) برآورد گردید. برای اندازه‌گیری، مقدار هدررفت خاک با استفاده از دستورالعمل‌های مربوطه در مدل RUSLE، نقشه عوامل فرسایندگی باران (R)، فرسایش‌پذیری خاک (K)، توپوگرافی (LS)، پوشش‌گیاهی (C) و عامل حفاطت (P) در سطح حوضه تهیه شد. به‌منظور بررسی اثر اقدامات بیولوژیک آبخیزداری، با فرض ثابت بودن دیگر عوامل مدل طی دوره مورد مطالعه، تغییرات عامل C تحت اثر اقدامات بیولوژیک مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: یافته‌های حاصل از بررسی مقادیر فاکتور C نشان داد که مقادیر این فاکتور برای سال‌های ۱۳۷۱، ۱۳۸۲، ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰ به ترتیب ۰/۲۹±۰/۸۳، ۰/۲۸±۰/۸۰، ۰/۲۸±۰/۷۶ و ۰/۲۸±۰/۷۸ متغیر است. همچنین میانگین هدررفت سالانه خاک در حوضه‌ی چیکان و مورزیان تحت تأثیر اقدامات بیولوژیک طی سال‌های مورد اشاره با یک روند نسبتاً کاهشی به ترتیب برابر ۲۰/۱۹± ۱۶/۸۸، ۱۹/۵۲±۱۶/۳۲، ۱۸/۲۹±۱۵/۴۱ و ۱۸/۸۲±۱۵/۸۰ برآورد شد. نتیجه‌گیری: یافته‌ها حاکی از آن بود که اجرای عملیات بیولوژیک طی این دوره، منجر به کاهش میزان فرسایش خاک گردیده است. در یک نتیجه‌گیری کلی می‌توان بیان نمود که اجرای عملیات بیولوژیک می‌تواند یک اقدام مفید و قابل اطمینان برای کاهش فرسایش خاک در حوزه‌های آبخیز در معرض تخریب تلقی شود. هر چند دیگر کارکردهای این عملیات مانند تولید علوفه، کاهش رواناب، ارزش تفرجگاهی و ... نیز می‌تواند به کارکرد حفاظت خاک آن اضافه شود. پیشنهاد می‌شود در شرایط آب و هوایی متفاوت با استفاده از روش‌های گوناگون ارزیابی اقدامات بیولوژیک آبخیزداری بر میزان فرسایش و رسوب انجام شود. نوآوری، کاربرد نتایج: از مهم‌ترین جنبه‌‌های نوآورانه و کاربردی تحقیق می‌توان به بررسی چندزمانه میزان هدررفت خاک تحت تأثیر اقدامات بیولوژیک آبخیزداری با استقاده از تکنیک سنجش از دور اشاره نمود.

tags: فرسایش‌پذیری خاک؛ پوشش گیاهی حفاظت خاک؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ حوضه سد درودزن