اسم منسوب عربی و صفت نسبی فارسی-دلالتها و مقابلۀ همسانی ها و ناهمسانی ها

چکیده مقاله

یاء نسبت پرکاربردترین و متداول ترین پسوند و یکی از ساده ترین افزارهای صفت ساز در هر دو زبان
عربی و فارسی است که از اتصال آن به پایان اسم های مختلف صفت های دارای معانی گوناگون ایجاد
می شود. این گفتار بر آن است در حدّ بضاعتِ خود، ضمن اشاره به آن معانیِ گونه گون در عربی و
فارسی، پاره ای همسانی ها و ناهمسانی ها را در این زمینه بنمایاند. از مهمترین نتایج این گفتار این است
که بیشتر معانی و کارکردهای حاصل از چسبیدن پسوند یاء نسبت به کلمۀ پایه مانند تعلق به یک اقلیم
یا ملیت و نژاد، وابستگی به یک چیز، شباهت در شکل یا رنگ، بیان جنس و مادۀ یک چیز، پیشه و
فروشندگی، مذهب و کیش، معنای فاعلی یا مفعولی، قابلیت و لیاقت، دارندگی و... در هر دو زبان عربی
و فارسی همساناند، ولی در کارکردهایی مانند آلودهبودن به یک چیز، اعتیاد به مصرف مادهای، مطابقت
با یک چیز، محل خرید و فروش یک چیز و... ناهمسانند. بهطورکلی همسانیهای این پسوند و
کارکرد های آن در هر دو زبان بیشتر از ناهمسانیهای آنهاست.